Appingedam bij bevrijding zwaar gehavend
Het laatste slagveld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland lag in het Eems-Dollardgebied. Zwaar moest in deze streek voor de bevrijding worden gevochten Er vielen veel doden, zowel onder de Canadezen als de Duitsers. Ook waren er burgerslachtoffers te betreuren. De materiële schade was enorm. Op sommige plaatsen werd de bevolking geëvacueerd. In 'De Laatste Veldslag', een reeks artikelen uit 2005, probeert Dagblad van het Noorden die tijd in herinnering terug te roepen
Niet alleen onder de bevolking van Appingedam neemt in de aprildagen van 1945 de spanning toe, ook onder de Duitse bezetters zetters is er veel onrust. Uit veel richtingen trekken ze 14 april op de Fivelstad terug. Gevechten breken echter nog niet uit: het lijkt een soort stilte voor de storm in Appingedam.
Maar het duurt daarna niet lang meer of het geweld barst in alle hevigheid los. Granaten gieren over de stad. Vanuit Delfzijl en de dijkbatterijen worden de bevrijdingstroepen in de omgeving van Oosterwijtwerd en Loppersum onder vuur genomen. Zondag 22 april staat voor de oudere Damster nog altijd in het geheugen gegrift: "Normaal gingen wij ’s zondags naar de kerk in Opwierde, maar dat kon nu niet doorgaan. Vroeg in de morgen zijn de Duitsers al begonnen met de beschieting van Appingedam met de bedoeling de Canadezen die aan de kant van Tjamsweer de binnenstad naderen, terug te drijven. De Duitsers zitten natuurlijk in de val in dit laatste bezette stukje van Nederland," schrijft oud-Damster Ru Ploeger in zijn herinneringen voor zijn (klein)kinderen.
Spookstad
De Canadezen hebben inmiddels middels de westkant van de stad bereikt en aan de kant van Delfzijl-Farmsum zitten de Duitsers die zich met hand en tand verdedigen. De stad komt van alle kanten onder vuur te liggen. Ploeger: "Vanaf boten op de Eems en vanuit Emden wordt met scheepsgeschut geschoten, de kanonnen van de Duitsers die opgesteld staan bij Fiemel en Nansum, bombarderen de stad constant." Het verblijf in Appingedam is vol risico. Wie kans ziet weg te komen, vertrekt dan ook. Tenslotte dient iedere inwoner verplicht te verdwijnen Tien dagen lang is Appingedam dan een spookstad waar branden oplaaien, puinhopen roken en straten bezaaid liggen met rommel.
"Een nachtmerrie," noemt Ploeger ergens in zijn herinnering de eerste dagen van de gevechten in Appingedam. Hij zal niet de enige zijn die er zo over denkt. De Canadezen maken weliswaar langzaam vorderingen, maar zij krijgen tijdens hun opmars felle Duitse tegenstand. Er doen zich her en der straatgevechten voor. De plaats blijft dagenlang voortdurend bestookt. Er vallen doden en gewonden, ook onder de bevolking.
Ontzet
Gaandeweg verloopt de Canadese opmars voorspoediger. Steeds meer Duitsers trekken zich terug op Delfzijl. Georganiseerde tegenstand kunnen ze niet meer bieden. Steeds wanneer er een tank verschijnt voelen de achtergebleven bewoners van een straat zich bevrijd. Ook al is dat soms niet eens de feitelijke situatie. Gevaarlijk blijft het en de Duitsers blijven de stad van afstand met granaten bestoken. Met het ontzet van Delfzijl op 2 mei komt ook voor Appingedam eindelijk de bevrijding. De inwoners kunnen dan terug naar huis in de zwaar gehavende stad.