1940 tot 1945
Kornelus Baas en het communistisch verzet
Het verzet in Oude en Nieuwe Pekela kent vele gezichten. De communisten zijn met hun verzetsblad Noorderlicht bijzonder actief. Niet alleen in Oost-Groningen, maar in heel Noord-Nederland wordt het blad illegaal verspreid. Al in het begin van de oorlog, tussen maart en oktober 1941, arresteert de Duitse bezetter colporteurs van het blad en leden van de CPN. In Pekela moeten vijf van de zeven gearresteerde communisten hun bijdrage aan het verspreiden van Noorderlicht uiteindelijk met de dood bekopen.
Portret Kornelus Baas
Eén van deze gearresteerde communisten was Kornelus Baas, voor de oorlog een gemeenteraadslid voor de CPN. Hij werd al op 10 september 1941 opgepakt en voor verhoor meegenomen naar het Scholtenhuis in Groningen. Baas, een lange man met een imposante snor, werd mishandeld en vervolgens naar een concentratiekamp gestuurd, waar hij in maart 1943 stierf aan lichamelijke uitputting na dwangarbeid in een steengroeve. Na de bevrijding worden communistische verzetsacties lange tijd niet als zodanig erkend, vanwege de opkomende Koude Oorlog. Weduwen/weduwnaars van omgekomen communisten krijgen geen uitkering, met armoede en wrok tot gevolg.