Laatste schoten van de toren in Farmsum
Dit is de vijfde aflevering in de serie 'De laatste veldslag'. Zes artikelen verschenen in 2005 in het Dagblad van het Noorden over het laatste slagveld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland: het Eems-Dollardgebied. Zwaar moest in deze streek voor de bevrijding worden gevochten. Er vielen veel doden, zowel onder de Canadezen als de Duitsers. Ook waren er burgerslachtoffers te betreuren. De materiële schade was enorm.
Het verhaal wil dat de laatste schoten van de Tweede Wereldoorlog in Nederland uit geweren van de Duitsers kwamen, afgevuurd van de toren van Farmsum. Er is geen enkele reden om aan deze feiten te twijfelen. Ze zullen jaar na jaar zijn doorverteld tot aan de huidige generatie. Maar nergens is het einde van de oorlog in Nederland gemarkeerd. Daar waar in Frankrijk nog altijd de invasiestranden van Normandië een trekpleister van formaat zijn en ook het torentje van de kerk van St Maire Eglise in hetzelfde departement nog altijd fameus is door het al dan niet juiste verhaal dat er een parachutist aan bleef hangen, is in het Eemsmondgebied gebied niets terug te vinden van het feit dat hier de laatste schoten van de Tweede Wereldoorlog in Nederland vielen.
Twee weken
Misschien heeft het met de nuchtere volksaard te maken, misschien ook met het feit dat we geneigd zijn slordig om te springen met de geschiedenis. Maar een feit is dat op het einde van WO II nog hevig slag werd geleverd in uitgerekend het Eems-Dollardgebied. Van Termunten tot Spijk kunnen de oudere inwoners er over meepraten. De strijd om Berlijn de Duitse hoofdstad duurde ongeveer drie weken, de slag om de Eemsmond ongeveer twee. Het geeft aan hoe intens de strijd in het Groninger land – mede door de vlakheid en bodemgesteldheid – was. Toegegeven, elke vergelijking gaat mank, zo ook deze. Maar iets meer historisch besef in dit verband is nationaal misschien wel op zijn plaats.
'Kessel Delfzijl'
De ’Kessel Delfzijl’ - zoals de Duitsers het noemden – is het laatste nazi-bolwerk. Het is nu bijna onvoorstelbaar dat er tot het laatst veel tegenstand bleef, hoewel de Duitsers moeten hebben beseft als ratten in de val te zitten. Met de nodige moeite veroverden de Canadezen de bunkers aan de dijk door hen omschreven als ’bungalows met muren ter dikte van meer dan een meter’. Het eiste veel slachtoffers.
Het bleef gevaarlijk
De Canadezen stormden uiteindelijk van alle kanten op Delfzijl en Farmsum af, niet meer gehinderd door het geschut van de inmiddels uitgeschakelde dijkbatterijen. Op 30 april – een dag voor de eigenlijke bevrijding van Delfzijl – onderschepten de bevrijders nog een groep Duitsers bij Biessum op weg om Canadezen van de Cape Breton Highlanders aan te vallen. Dat werd natuurlijk voorkomen. Het wonderlijke (en gevaarlijke) was dat ongeregelde Duitse eenheden vanuit Delfzijl met hun granaten nog steeds Appingedam wisten te bereiken. Steeds sneller stortte de Duitse tegenstand echter in. De schoten uit de Farmsumer toren schijnen letterlijk het laatste wapenfeit te zijn dat de nazi’s in het Eems-Dollardgebied gebied pleegden.
Op 2 mei is de bevrijding van Delfzijl en Farmsum. De Tweede Wereldoorlog is voorbij.