Tammens kwam ter wereld als dochter van landbouwer Jacob Tammens en zijn vrouw Kornelia Heemstra. Ze werd geboren in Kloosterburen en verhuisde, na de verkoop van de familieboerderij, naar Pieterburen. Tammens had een onbezorgde jeugd. Ze werd onderwijzeres, studeerde in de richting van orthopedagogiek en specialiseerde zich uiteindelijk in de logopedie. Ze verliet in 1939 het ouderlijk huis om in Groningen bij een hoogleraarsgezin een gehandicapt kind optimaal te kunnen begeleiden.

Verzetsleidster

In 1941 werkte ze op een BLO-school. Dit was de plek waar haar verzetswerk begon. Haar eerste verzetsdaad was het onderbrengen van haar Joodse leerlingen bij boerengezinnen. In de loop van de oorlog breidden haar verzetsdaden zich uit en in 1942 nam ze de leiding binnen een verzetsgroep in Groningen. Er waren verschillende verzetsgroepen in die tijd, maar omdat de organisatiegraad van het verzet toenam wilden de vertegenwoordigers van deze groepen regelmatig overleggen. Tammens richtte samen met hen het Provinciale Comité op, ook wel ‘De Top’ genoemd. De vergaderingen vonden plaats op Tammens’ woonadres. Ze was het enige vrouwelijke lid, maar besliste mee over gewapende acties en liquidaties.

Koelbloedig

Ze hield zich voornamelijk bezig met de coördinatie van het verzetswerk en acties. Onder Tammens’ leiding werd bijvoorbeeld een aantal top NSB-politiechefs geliquideerd. Dit was echter niet zonder gevolgen. De ‘Silbertanne represailles’ vloeiden hieruit voort, waardoor er dertien mannen in koelen bloede door de Duitsers werden vermoord en nog eens honderdachtenzestig werden getransporteerd naar concentratiekampen in Duitsland. Meedogenloos als ze was verklaarde Tammens hierover later: ‘’Als we ons hadden laten leiden door de mogelijke reacties van de bezetters, hadden we nooit verzet kunnen bieden. In het verzet moet je doen wat je juist acht en daar achter blijven staan. Daarbij is geen plaats voor schuldgevoel.’’

Martha Oosterveen

Tammens moest zelf ook onderduiken. De Top zag een collega van haar als bedreiging. Het ging hier om NSB’er Klaas Prenger. De getrouwde Prenger zou een oogje hebben gehad op Tammens en kwam geregeld bij haar langs. Dit was gevaarlijk voor de onderduikers die op haar adres verbleven. In opdracht van De Top werd Prenger door de Groninger Knokploeg in zijn deuropening neergeschoten. Hij overleefde de aanval en Tammens werd hierdoor genoodzaakt onder te duiken in Friesland. Onder de schuilnaam Martha Oosterveen verrichte ze koerierswerk, maar de Sicherheitsdienst achterhaalde al snel haar werkelijke identiteit en ze werd opgepakt.

Dolle dinsdag

Via kamp Vught kwam ze weer in Groningen terecht, waar ze stevig ondervraagd werd door de Sicherheitsdienst. Ze werd begin september 1945 door SS-officier Ernst Knorr ter dood veroordeeld, maar voor een vrouwenexecutie was toestemming vanuit Berlijn nodig. Door de chaos op Dolle Dinsdag ging de executie niet door. Tammens werd vervolgens als krijgsgevangene naar het Duitse eiland Borkum getransporteerd.

Curaçao

Om aan de stress en hectiek van de oorlog te ontkomen vertrok Tammens na de bevrijding naar Curaçao. Ze ging daar werken als directrice op een school in het speciaal onderwijs. Op vijftigjarige leeftijd ging ze met pensioen en keerde daarna terug naar Groningen. Ze trouwde met weduwnaar Cees Gravendeel, die overigens twee jaar na het huwelijk al overleed. In 2000 ontving ze een Verzetsherdenkingskruis voor haar verzetswerk. De heldhaftige Tammens overleed in 2014 op honderdjarige leeftijd in haar woonplaats Winsum.