In de Middeleeuwen waren er in de provincie Groningen meer dan dertig kloosters: centra van religieus leven, boekproductie en wetenschap. De huidige kerk van Rottum staat op de plek van een daarvan, de Benedictijnenabdij Sint-Juliana uit het begin van de 13e eeuw. De kloosters waren ook politiek en economisch van grote betekenis omdat ze doorgaans veel grond in eigendom hadden. Zo bezat de Rottumer abdij bijna 1200 hectare land en tweederde deel van het eiland Rottumeroog.   

De tachtigjarige Oorlog (1568-1648) maakte in Groningen een einde aan het katholicisme, dus ook aan het rijke kloosterleven. Aan het einde van de 16e eeuw werden door de oorlogshandelingen veel gebouwen verwoest of beschadigd. Zo ook het klooster van Rottum. Spaanse troepen bestormden het in 1587, omdat er zich opstandelingen verschansten. Na confiscatie van alle kloostergoederen in 1594 door de provincie, nam de hervormde kerk, de nieuwe (officieuze) staatsgodsdienst, de gespaard gebleven Rottumer kloosterkerk in gebruik. De middeleeuwse kerk werd in 1885 gesloopt. De tot puin geslagen stenen zijn gebruikt voor wegverharding.

TV-serie

In de tweede aflevering van de in 2008 door RTV Noord uitgezonden serie 'Verleden van Groningen', neemt presentator Roel Dijkhuis de kijker mee naar de Middeleeuwen. Missionarissen worden door Karel de Grote naar de noordelijke kusstrook gestuurd om de Friezen te bekeren. Liudger, die later de Apostel van Groningen wordt genoemd, is een van hen. De heiligenverering helpt het geloof verder te verbreiden. Zo vinden er talloze pelgrimstochten naar Bedum plaats ter ere van de heilige Walfridus. Rond 1200 worden overal kloosters in de provincie  gesticht. Monniken helpen het land ontginnen en de kloosters zijn oorden van kennis en cultuur. Toch groeit ook langzaam het verzet tegen de macht van de kerk. Burgers in de stad Groningen zetten in 1251 de plaatsvervanger van de bisschop van Utrecht buiten de poort en doppen voortaan hun eigen boontjes.