Nu moet hij er om gniffelen. Maar toen: ai, ai. Spanning en sensatie. Een verhaal uit een jongensboek. Een verhaal dat hun leven daarna op de kop zet. Het is het jaar 2014. Met zijn vrouw Karin woont Ronny Sauselé tegenover de vervallen boerderij aan de Langeweg 2 in Oostwolderhamrik (Nieuwolda-Oost).

Op een avond als hij een ommetje maakt, merkt hij dat de achterdeur van de boerderij (1771) is geforceerd. Hij bedenkt zich geen moment, pakt zijn zaklamp en gewapend met stok en knuppel sluipt hij naar de plek des onheils. Van alles spookt er door zijn hoofd. Inbrekers? Drugdealers? Geweldplegers? 'Ik dacht: ik geef ze een klap als ik ze tegenkom.'

'Ze' is het duo Antonio van der P. en Enise B., beter bekend staand als Bonnie en Clyde dat in dat jaar het Noorden onveilig maakt en een spoor van geweld achterlaat. 'Ik belde Karin en die zei: ben je gek, ga niet naar binnen.' Hij gaat toch, schijnt in alle hoeken en gaten. Niks te zien, geen geboefte. Het is loos alarm. Opgelucht haalt hij adem. Eenmaal bekomen van de schrik ziet hij in het rond en kijkt zijn ogen uit. Wauw, een schuur als een kathedraal. 'Wat een ruimte, maar wat een indrukwekkende puinhoop.' Allerlei boerenspul ligt kriskras en, zo lijkt het, onaangeroerd door elkaar.

Hij rommelt wat hier, scharrelt wat daar, vindt een oude schouw, spot blinden met in het hart een spleetje in de vorm van een S. Bij elke stap stoot zijn neus tegen de voltooid verleden tijd. Waardevol om te bewaren, flitst het door zijn hoofd. 'Toen ik dat alles zag, was ik verkocht.'

Berenklauw

Voor die tijd, vóór 2014, hebben ze weinig oog voor de vervallen boerderij naast hun villa Hoogheem uit 1881. Een bouwval, meer niet, weggedoken in het lover, waar des zomers de berenklauw in de dakgoot groeit en brandnetels alle ruimte krijgen. 'Dat zicht deed pijn aan de ogen. In de winter zag je pas hoe bouwvallig de boerderij was', zegt Karin. Zonde vindt ze dat en hoe vaker ze uit het raam kijkt, hoe mooier de ruïne oogt. En dus malen haar gedachten in het rond. Kunnen we niet…..? Ze kijken elkaar diep in de ogen en nemen contact op met de eigenaar, de erven Leemhuis. Taaie onderhandelingen volgen maar in maart dit jaar komt de koop eindelijk rond.

Dankzij Europese subsidies als Leader, geld van de provincie Groningen, de gemeente Oldambt, Monumentenzorg en met eigen spaargeld kunnen ze eindelijk aan de slag. Aannemer Jansen uit Oostwold voert de restauratie uit; architect Kouwen begeleidt het project. Op het gerenoveerde dak liggen inmiddels 24.000 dakpannen, origineel of bijgekocht; het gebinte is nog deels in tact en/of hersteld. 'Ik wil de boerderij zelf van binnen opruimen', zegt Ronny beslist. 'Als ik iets vind, wil ik weten wat het is en waar het voor diende. Wie weet kom ik nog schatten tegen. Ik gooi niks weg.'

Inpoldering

De boerderij is het oudste Oldambtster type. Eén van de eerste boerderijen die na de inpoldering van de 2e Midwolderpolder of Nieuwland (1701) zijn gebouwd. Geen statig voorhuis. Geen pracht en praal. Een simpel optrekje, zij het van immense afmeting. Woning en schuur onder één dak waar mens en dier tezamen leefden.

Een van de laatste bewoners is Doeko Derks Dijkstra, zo weet Ronny uit de overlevering. Als halverwege de 19e eeuw het de graanboeren in het Oldambt voor de wind gaat, bouwen zij hun elegante voorhuizen. Tuinarchitecten uit Engeland leven zich uit in weelderige slingertuinen en stukadoors uit Toscane mogen naar hartenlust hun gang gaan en plafonds en salons versieren. De Groninger graanboer raakt in goeden doen.

Dijkstra wil niet achterblijven bij zijn collega’s maar de ruimte voor zijn gigantische woonstee is beperkt en dus laat hij ernaast in 1881 een villa bouwen, Hoogheem. In 1908 gaat DDD rentenieren. Naast Hoogheem verrijst een Jugendstilvilla van formaat.

Tot in zijn achtertuin loopt het dan nog bevaarbare Kattendiep, een aftakking van het Termunterzijldiep. In dit minihaventje, een soort dok, kunnen de bolschepen keren en de vracht verder vervoeren. De helaas afgebroken molen getuigt van de voorspoed van het 'Golden Hamrik' zoals Nieuwolda in de volksmond heet.

Na DDD neemt schoonzoon Diederik Leemhuis Hoogheem en de dan nog niet afgetakelde boerderij over. Tot 1934 is de woning in gebruik, het bedrijf tot in de jaren negentig. Daarna nemen weer & wind de teugels in handen. Maar de hand van de tijd wist niet alle sporen uit. Op zijn speurtocht vond Ronny onlangs houten labels met de letters DDD. In sierlijk schrift zijn de cijfers er met krullen als het ware in gegraveerd. Bedoeld, zo weet hij, om aan zijn eigen graanzakken te hangen.

Koehoorn

Enthousiast als hij is, vindt hij op zijn zoektocht iets kostbaars, een koehoorn. Ook daarin zijn de letter DDD gekrast. 'Als de boeren op jacht gingen, namen ze een hoorn mee om uit te drinken', is zijn verklaring.

Beiden hebben grootse plannen met hun nieuw verworven bezit. Karin: 'We willen de boerderij omtoveren tot erfgoedlogies met twee appartementen. Hier kun je in een bedstee slapen. Hier kun je ervaren hoe het is te leven in de 19e eeuw. Met alle comfort van nu. Je gaat hier terug in de tijd.’’

Rond de boerderij is een boomsingel gepland met iepen en een boomgaard met oude fruitrassen. Achter op het erf is de oude paardenvoederplaats nog zichtbaar, een van de weinige in de provincie Groningen, en dat blijft ook zo. De klinkers liggen er nog; Ronny gaat ze schoonpoetsen en weer toonbaar maken.

Beiden hebben goud in de vingers. Wat hun oog ziet, maken hun handen. Tussen hun Hoogheem en de boerderij uit 1771 lagen ooit twee bruggetjes. Ook die willen zij in ere herstellen. In het album van de vorige eigenaar troffen zij een foto waarop een dame poseert op één van de bruggetjes.

Met een wat ingewikkelde berekening kan Ronny aan de hand van de lengte van de persoon een inschatting maken hoe hoog de paaltjes in de vorm van pionnen zijn. Op die manier reconstrueert hij het origineel.

Karin vult aan: 'We restaureren niet over de top. Het hoeft niet allemaal te blinken. Het wordt hier geen Disneyland.'