Pioniersgeest

1927

Derk Bakker en de ENNAM

Op een woensdagmiddag in oktober 1927 rijdt meneer T. van Middelbert met zijn auto door een smalle straat in Engelbert. Plotseling botst hij op een stilstaande auto. Gelukkig is meneer Van Middelbert niet gewond. Maar de stilstaande auto van meneer K. uit Groningen is wel zwaar beschadigd. Er moet een sleepwagen van Automaatschappij Bakker aan te pas komen om hem naar Groningen te brengen.

Derk Bakker en de ENNAM

Een demonstratie van de ambulance van de ENNAM (ca 1915) - www.beeldbankgroningen.nl (1785-12783)

Derk Bakker begon zijn bedrijf in 1906. Op het terrein van de voormalige stalhouderij Vos aan de Hereweg 32 verkocht Bakker rijwielen en motoren. Ook verhuurde, repareerde en stalde hij er auto’s. De auto’s werden in onderdelen geleverd en ter plekke in elkaar gezet. Al snel liepen de zaken zo goed dat Bakker meer ruimte nodig had. Hij kocht de panden Hereweg 34 en 36 erbij. In 1910 richtte hij samen met ingenieur Hendrik Penon een nieuw bedrijf op: de N.V. Eerste Noord-Nederlandsche  Auto Maatschappij voorheen D. Bakker, afgekort ENNAM. Maar de oude naam Automaatschappij Bakker bleef ook in gebruik. De ENNAM hield zich vooral bezig met de verkoop en verhuur van auto’s.

Flinke duit

Net als nu huurde men in het begin van de 20ste eeuw een  auto voor een speciale gelegenheid, bijvoorbeeld een bruiloft. In 1911 huurden een paar schippersfamilies drie auto’s om naar een huwelijksplechtigheid in Appingedam te gaan. Dat was toen nog zo bijzonder dat het in de krant kwam. Het moet ook een flinke duit gekost hebben, maar daar zegt de krant niets over. In 1924 verhuurde de ENNAM een volgauto voor de begrafenis van burgemeester Van Ketwich Verschuur. De rekening à f 12,60 is bewaard gebleven.

Nieuwsblad van het Noorden, 3 februari 1911
Nieuwsblad van het Noorden, 3 februari 1911

De gemeente Groningen was een vaste klant. In 1926 en 1927 huurde ze autobussen, onder meer voor lijndienst 3. En er is een rekening voor een huurauto voor de rentmeester der Stadsbezittingen voor een reis van Groningen naar Ter Apel en terug, kosten: f 30,95. Maar de gemeente overwoog ook om permanent een auto te huren. In het gemeentearchief bevindt zich een contract tussen de directeur van Gemeentewerken en de ENNAM uit 1927, waarin de ENNAM een jaar lang een 4-persoons gesloten automobiel ter beschikking stelt voor een bedrag van f 1500. Voor dat geld verzorgt de ENNAM ook de benzine en olie, de stalling, het onderhoud, het schoonmaken, de verzekering en zelfs de opleiding van de ambtenaar die moet chaufferen. Maar of de zaak ook echt is doorgegaan is niet met zekerheid te zeggen, want de handtekening van de directeur van Gemeentewerken ontbreekt.

Het wagenpark van de ENNAM is terug te vinden in de kentekendatabase van de Groninger Archieven. Sommige auto’s staan op naam van Derk Bakker, sommige op ‘NV Eerste Nrd-Nederl. Automij v/h D. Bakker’. De database geeft veel interessante informatie over de auto’s van de ENNAM.  Zo bezat Derk Bakker in 1906 een Spijker met het kenteken A73. In de jaren twintig had hij auto’s van de merken Ford, Buick, Chevrolet, Lincoln, Willys Knight en Minerva en bussen van het merk Chevrolet. Ook blijkt de ENNAM in 1921 een lijkenauto te hebben gehad. En  het kenteken A13657 blijkt in 1929 te zijn overgenomen door de afdeling Gemeentewerken van de gemeente Groningen. Misschien was dit wel de auto die de directeur van Gemeentewerken in 1927 nog huurde.

Reclame voor ziekenvervoer per auto - Advertentie uit "Nieuwsblad van het Noorden" (26-8-1908)
Reclame voor ziekenvervoer per auto - Advertentie uit "Nieuwsblad van het Noorden" (26-8-1908)

Redder in nood

Behalve gewone auto’s verhuurde de ENNAM ook sleepwagens en ambulances. Het bedrijf had een contract gesloten met de Het Groene Kruis, waardoor alle leden van die vereniging in stad en provincie in geval van nood in een ziekenauto van de ENNAM werden vervoerd. Al in 1914 konden de ambulances ook ’s nachts en in het weekend worden gebeld, want in elk dorp was namelijk altijd iemand beschikbaar die de telefoon kon bedienen. De provincie Groningen liep daarmee ver vooruit op de rest van het land.

Natuurlijk reden de ambulances van de ENNAM niet gratis. Dankzij een rekening uit 1927 voor het ziekenvervoer van een mejuffrouw Werkman uit Uithuizen, weten we precies welk tarief het bedrijf hanteerde: een kwartje per kilometer.

Er zijn ook foto’s van de ambulances uit de jaren 10 of 20. Deze ambulances waren herkenbaar aan het beeldmerk van het Groene Kruis. Op de deuren stond de naam van het bedrijf: “ENNAMij v/h D. Bakker Groningen”. Het interieur was eenvoudig: afgetimmerde wanden, gordijntjes voor de ramen, twee zitplekken en het belangrijkste : een brancard op wielen.

1
Interieur van de ambulance van de ENNAM (circa 1910-1930) - www.beeldbankgroningen.nl (818-19616).
1
Ambulance van de ENNAM (circa 1910-1930) - www.beeldbankgroningen.nl (818-19615).
1
De takelwagen van de ENNAM in actie (circa 1928) - www.beeldbankgroningen.nl (1785-5488).

Hoe het verder ging met de ENNAM

De beurskrach van 1929 stortte de wereld in een economische crisis. Ook bij de ENNAM was dat goed te merken. In het begin van de jaren 30 draaide het bedrijf met verlies. De beide directeuren stapten er in deze periode uit: Derk Bakker in 1931, Hendrik Penon in 1934. Penon werd opgevolgd door Abraham Vriens. Hij wist het bedrijf weer uit de rode cijfers te krijgen. Toch kreeg Vriens na een overname in de jaren '60 ontslag. Na nog wat overnames kwam de ENNAM in 1982 in handen van het Groningse familiebedrijf Van der Molen Autogroep, waar het in 1997 geheel in is opgegaan.