Pioniersgeest

1815 tot 1939

Goede Vrijdag 1927: Poaskaai en Aaskepoester

Rondom Pasen bestaan er in Groningen nogal wat tradities. Zo is er het neuten schaiten (noten schieten) dat op veel plaatsen nog steeds in ere wordt gehouden en op verschillende plaatsen worden grote paasvuren aangelegd. Op Goede Vrijdag was het vroeger gebruikelijk voor de kinderen om een wat bijzonder ritueel uit te voeren.

Goede Vrijdag 1927: Poaskaai en Aaskepoester

Poaskaai 1927 in Loppersum: de kinderen poseren voor de lagere school aan de Kruisweg. Op de plank het aaskejong Klaas Gast. - Foto uit 'Openbaar onderwijs Loppersum, 50 jaar prinses Beatrixschool''

Volkenkundige D.J. van der Ven beschreef in zijn boek Ons eigen volk in het feestelijk jaar hoe het folkoristische gebruik van Poaskaai in Loppersum er in 1927 aan toeging:

"Het is 15 april 1927, 6.00 uur 's ochtends. In het dorp klinkt rumoer. Veel schoolkinderen hebben maar kort geslapen en lopen nu naar de school. Daar aangekomen schrijven de kinderen met een krijtje hun naam op de schooldeur om aan te geven dat zij die ochtend al vroeg uit de veren waren. Nu is het tijd voor spelletjes én is het wachten op alle luilakken die niet zo vroeg hun bed uit konden komen. Eén voor één komen de langslapers het plein opgedruppeld. Met luid gehoon worden ze begroet. Dan, vlak voor het begin van de schooldag, komt ook de laatste aan. Deze luilak wordt, zonder genade en met veel lawaai, geranseld en met as bestrooid uit de 'aaskepuut'. De aaskepuut is een jute zak vol met as waarop de 'aaskepoesters' zo hard met knuppels slaan dat de wolken er af vliegen. De jongen wordt als schandebok op een plank gezet en krijgt de aaskepuut om de hals. Het aaskejong is hiermee nog niet verlost. De aaskepoesters nemen nu de plank op de schouders, gaan door het hele dorp en eindigen op het schoolplein. De luilak wordt rondgedragen en uitgejouwd onder het luidkeels zingen van het sarversje:

Aaskepoester en Poaskaai bin opgestoan,
magn wel weer noar bèr tou goan
magn wel weer noar bèr tou goan
't Is mien aai en blift mien aai
't Is mien goln poaskaai.

Na deze veel bewogen ochtend kwam er van goed opletten in de les niet veel meer terecht. Het verhaal wil dat een aantal kinderen later op de dag tijdens het lesgeven in diepe slaap viel."

Meer lezen over hoe de Groningers vroeger Pasen vierden? Historica Sanne Meijer schreef op haar weblog ''Ons Poaske'': het vieren van Pasen in het Groningerland.