Pioniersgeest
1868
Hotel De Nederlanden: ontmoetingsplek in Winschoten
In het centrum van Winschoten vind je op de op de hoek van de Torenstraat en het Burgemeester Schönfeldplein het voormalige Hotel De Nederlanden. Na 140 jaar sloot zij in 2010 haar deuren, tot grote spijt van de familie Ruibing. Het gebouw, dat in 1868 werd gekocht door Abel Jans Ruibing, is een Rijksmonument en ademt de sfeer van vroegere tijden.
Hotel de Nederlanden in Winschoten, tegenwoordig een parfumerie. - Foto: Hilda Morassi via Wikimedia Commons
Het oudste familiehotel van Winschoten was een belangrijke ontmoetingsplaats voor de regio Oost-Groningen. De vergaderingen van de strokartonfabriek Reiderland vonden hier vanaf 1914 steevast plaats. Het hotel was ook voor veel andere bedrijven, waaronder melkfabriek OZMI, een vaste vergaderplek. Door de komst van de tram en de trein, werd Winschoten makkelijker bereikbaar. De landbouwers uit het Oldambstergebied maakten hier regelmatig gebruik van en ontmoetten elkaar in het hotel om te vergaderen.
Strokartonfabriek Reiderland
In Winschoten werd in 1914, tegen de achtergrond van de van de Eerste Wereldoorlog, strokartonfabriek Reiderland opgericht. De fabriek moest juist in deze moeilijke periode haar afzetgebied opbouwen. Nederland was dan wel neutraal gebleven, de economie leed onder de oorlog. Het was moeilijk om de fabrieksbenodigdheden die nodig waren om te kunnen produceren, in te kopen.
De productie van strokarton was niet het enige probleem. Een haast nog grotere zorg was de afzet van het product. De fabriek was hiervoor in belangrijke mate aangewezen op Engeland, maar de grondstoffen waren afkomstig uit Duitsland. De fabriek kwam in een benarde positie terecht. De Engelsen wilden geen producten kopen die gemaakt waren met grondstoffen afkomstig uit vijandelijk gebied. Uiteindelijk koos de directeur van Reiderland ervoor om de samenwerking met Duitsland te staken.
Arbeider
Hoe het was om te werken bij Reiderland, weet de vader van Jan van Essen, Lenius van Essen. Hij werd in 1921 geboren in Scheemda en verhuisde later naar Meeden. Voor en na de Tweede Wereldoorlog werkte Lenius van Essen bij Reiderland. Tijdens de oorlog werd hij getransporteerd naar Duitsland om te werken.
Toen Lenius nog een tiener was, ging hij al aan de slag bij de strokartonfabriek Reiderland in Winschoten. Iedere dag moest hij op de fiets van Meeden naar Winschoten, een tocht van bijna tien kilometer. Na een dag lang tonnen versjouwen van de vrachtwagens naar de persrollen, was de fietstocht een zware afsluiting van de dag.
"Mijn vader kon prachtige verhalen vertellen over het werkzaam leven bij Reiderland. Er was veel respect voor elkaar, de fabriek en de directie. In de winter kwam hij vroeg op de fiets vanuit Meeden door de sneeuw naar de fabriek. Aan het eind van een lange dag fietste hij weer terug. Dit na de hele dag kilo’s tonnen te hebben versjouwd van de vrachtwagens naar de persrollen.”
Sluiting Reiderland, leegte in Winschoten
Strokartonfabriek Reiderland zorgde voor werkgelegenheid in Winschoten. Toen de fabriek haar deuren moest sluiten, ontstond er dan ook een zekere leegte in Winschoten. Mensen verloren hun baan en het fabrieksgebouw kwam leeg te staan. Toch werd geprobeerd om de fabriek te verkopen of te verhuren. Er kwam zelfs een promotiefolder in het Engels uit, waarin Reiderland werd gepresenteerd als ‘a unique possibility’. Helaas mocht dit allemaal niet baten. Uiteindelijk is de fabriek gedeeltelijk gesloopt en afgebrand. Op de plek waar ooit de fabriek stond, is nu de Centraal Archief Selectiedienst gevestigd, in een nieuw gebouw. Slechts één gedeelte van de fabriek overleefde de sloop en de brand. Het herinnert ons aan het bestaan van strokartonfabriek Reiderland en de tijd van de strokarton.
Laatste vergadering
De vergadering in 1968 over de liquidatie van Reiderland vond plaats in de benedenzaal van het hotel. John Ruibing, de laatste telg van de familie die het hotel heeft gerund, kan het zich nog goed herinneren:
"Het was een heksenketel! Er waren zo’n 125 genodigden, waaronder voornamelijk aandeelhouders. In de benedenzaal werd er vergaderd, in de bovenzaal was er een buffet. Na afloop kregen alle genodigden een fles wijn mee naar huis, de trappen stonden er vol mee."
De voorzitter van de raad van toezicht, W.A. van Hoorn, hield een afscheidstoespraak, waarin de rol die Hotel De Nederlanden speelde voor Winschoten en omgeving nog eens werd benadrukt:
"De coöperatie heeft een belangrijk deel van ons denken en werken uitgemaakt. Ook moet het een zwaar verlies zijn voor allen die er werken. Een gedeelte van de glans van deze provinciestad gaat erdoor verloren en er ontstaat een leegte op allerlei gebied, al denk ik alleen maar aan Hotel De Nederlanden, waar wij regelmatig vergaderden."
