Pioniersgeest

1945 tot 1989

Verhoal oet De Laite

t Is nog nait zo laank leden da’ k op verziede was bie ol Berend. Berend woont in De Laite, n streekje evenkes boeten Bennewolle. t Is n leeg legen stuk veenlaand, dat voak under wotter stond. Dizze man ken zo schier over t streekje proaten, want vrouger waren der wel viefteg hoeshollens in De Laite. Nou stoan der nog gain twinteg hoeskes meer, en binnen der mor n poar Laitjeders. De hoeskes binnen aal overnomen deur “Westerlingen”, mor schiere verhoalen binnen der gelokkeg nog wel.

Verhoal oet De Laite

Adrillen-veemarkt op het Marktplein in Winschoten - foto: Cultuurhistorisch Centrum Oldambt

Ik mag geern evenkes in d’olle kroakstoule van Berend zitten, n overbliefsel van n raitenvlechter oet Noordwolle, en aan d’olle keukentoafel mit swilk. Op swilk legt kraante en stoan kopkes en n pruttelende kovviepot. Zo bin je soms evenkes weerom in dij tied. Je kieken noar boeten, woar nou bos aanpoot is, mor woar vrouger haidevelden mit jeneverstroeken stonden. De aarbaiders hadden t vrouger nait makkelk om aan waark te kommen. Veul lu waarkten in Duutslaand, dat was ja kort bie, want n schaiden was der sikkom nait. 

s’ Winters was der nait veul te verdainen en gingen Laitjeders smokkeln. Mainstied hoalde man klontjes, suker en foezel (n soort braandewien) oet Duutslaand. Dat wer in achterlaand verpatst, ook in kontrainen van Winschoot. Manlu oet De Laite, en ook wel vraauwlu, spaaiden er zulf nait in n klokje, want veuraal ’s winters as der n swien slacht wer en aan ledder mos, den wer der maineg zeupke nomen. Ook as lu mekoar haalfstoand bie t waark in en op t laand mit eerappels poten en ruden. Net as bie koren, rogge en gaarste van t laand hoalen. Van dij dreuge locht kriegt man dörst. Ook holp foezel goud, as lutje kinder nait sloapen wollen, of d’ollu op verziede mossen. Den wer n ketoenen lapke mit suker in foezel deupt en mit n droadje vastknupt en konnen kinder doarop zoegen.

<p>Twee veehandelaren verhandelen een koe: met handjeklap en bolknak, ca 1968. - Foto: Corrie Swaak-van Barneveld, <a href="http://www.beeldbankgroningen.nl" target="_blank">www.beeldbankgroningen.nl</a> (1785-13436)</p>

Twee veehandelaren verhandelen een koe: met handjeklap en bolknak, ca 1968. - Foto: Corrie Swaak-van Barneveld, www.beeldbankgroningen.nl (1785-13436)

Mainste hoeshollens hadden ook n swientje op t hok of ain seege veur melk. En lu dij t even beter hadden, dij hadden n kouveur melk en veur botter en käse. As der n kaalf biekwam, den wer olle kou voak verpatst op Adrillentje in Winschoot. Janske oet De Laite, haar ook n kou veur verkoop op maarkt in Winschoot. Hai mit t baist aan loop, en hai was hom optied kwiet veur n nuver prieske. Noa t handjeklap wer doarom op goie ofloop n klokje nomen. Koopman en Janske hebben nog n poar extroa nomen, omdat t boeten vrij kold was. 

Janske roakte in n haile goie buie en in e noamiddag het hai weer n kou kocht. Mit n blied gevuil, veural deur de zeupkes gait hai lochteg weer op hoes aan. Aas n stöterse hoane lopt hai mit kou deur De Laite as inains n hond begunt te blaffen, kou schrikt, trekt t hoorntaauw lös en zet t op n lopen. Janske gait der achteraan en zucht kou bochte omgoan……noar zien hoes tou. Koudeure bie stale stait open en Janske zucht van bliedschop dat kou op dele stait. 

Oaltje zien vraauw stait der bie, en Janske gait oetstokken over zien neie kou. Kou draait zuch om en kikt mit n natte neuze en broene ogen baide menskes aan. Den zegt Oaltje tegen Janske; “Dij grolt aas n ol zwien. Dizze kou, Janske, het aal joaren hier op stale stoan”. Zunder t te waiten haar Janske zien aigen kou weer kocht, en oarzoak wait je ja wel. Berend mout er nog om laggen as hai dit verteld, zien ogen glimmen van plezaaier.

“Zo”, zee e tegen mie, “nou heb k eerst genog verteld, krigster ja dörst van” Dou hebben wie der n lekker klokje op nomen.