Macht & Pracht

1878 tot 1958

Klaas Siekman, bouwmeester van het Westerkwartier

De Jugendstil renteniersvilla ontworpen door de Zuidhorner architect Klaas Siekman krijgt regelmatig media-aandacht. Het kleurige pand aan het ‘Golden Houkje’ in Noordhorn, dat sommige mensen een beetje doet denken aan de kakelbonte woning van Pippie Langkous, is echter maar één van de talrijke scheppingen van de veelzijdige bouwmeester.

Klaas Siekman, bouwmeester van het Westerkwartier

Daklijst van de jugendstilvilla in Noordhorn, ontworpen door Siekman. - Foto: www.amsterdamseschoolstijlgroningen.blogspot.nl

De in Hoogkerk geboren timmermanszoon, die leefde van 1878 tot 1958, had aanvankelijk een voorliefde voor de uitbundige Jugendstil/Art Nouveau. Later omarmde Siekman – zoals meer Groninger architecten - ook stijlelementen van de Amsterdamse School. Bovendien maakte hij gebruik van de vormtaal van de gotiek en het Nieuwe Bouwen.

Het Nieuwe Bouwen

De witte villa Linea Recta (1925) aan de Hoofdstraat in Zuidhorn wordt beschouwd als het oudste voorbeeld van het Nieuwe Bouwen in de provincie Groningen. Het pand is met zijn rechte lijnen en het ontbreken van tierelantijnen de absolute tegenpool van de kleurrijke villa aan de Langestraat 17 in Noordhorn.

Het Huis Linea Recta, ontworpen door architect F.C. van der Vlugt, is gebouwd in 1925 voor notaris Reinders en echtgenote. - Foto: Historische Kring Zuidhorn, www.beeldbankgroningen.nl (S022)
Het Huis Linea Recta, ontworpen door architect F.C. van der Vlugt, is gebouwd in 1925 voor notaris Reinders en echtgenote. - Foto: Historische Kring Zuidhorn, www.beeldbankgroningen.nl (S022)

Het ontwerp voor deze blikvanger is van Leendert Cornelis van der Vlugt, hoofdarchitect van de beroemde Van Nelle-fabriek in Rotterdam. Siekman was als uitvoerend architect betrokken bij de totstandkoming van Linea Recta. Het monumentale huis, waarin kubistisch expressionisme en functionalisme samengaan, werd gebouwd voor een in Zuidhorn wonende notaris.

Klaas Siekman werkte vanuit Zuidhorn en was gelijktijdig zelfstandig architect, gemeente-architect en ambtenaar bouw- en woningtoezicht. Hij was tevens als waterbouwkundige actief bij het waterschap Westerkwartier. Vanaf de oprichting in 1908 tot 1943 was hij directeur van de Openbare Vakteekenschool in Zuidhorn, die onderdak genoot in een door hem ontworpen pand aan De Gast.

De Gast

De Gast wordt door statige bomen omzoomd en is een beroemd stukje Groningen op een hooggelegen zandrug, waaraan onder meer Art Nouveau-villa’s, neoklassieke panden en neogotische huizen elkaar afwisselen. Veel van de in opdracht van rentenierende boeren gebouwde Art Nouveau-hoogstandjes zijn van de hand van Siekman. In één van de panden was de door hem geleide Openbare Vakteekenschool gehuisvest. Siekman ontwierp verder het karakteristieke belastingkantoor aan de Hoofdstraat en het oude gemeentehuis (1916), dat tegenwoordig onderdak biedt aan een restaurant. Over dit laatste, in neogotische stijl opgetrokken pand wordt wel beweerd dat het een kopie is van de laatmiddeleeuwse hoofdwacht, die ooit aan de voet van de Martinitoren stond.

Vakmanschap

Siekman ontwierp verder het karakteristieke belastingkantoor aan de Hoofdstraat en het oude gemeentehuis (1916), dat tegenwoordig onderdak biedt aan een restaurant. Over dit laatste, in neogotische stijl opgetrokken pand wordt wel beweerd dat het een kopie is van de laatmiddeleeuwse hoofdwacht, die ooit aan de voet van de Martinitoren stond.

Het oude gemeentehuis van Zuidhorn, tegenwoordig een restaurant, is ook ontworpen door Siekman. - Foto: www.beeldbankgroningen.nl
Het oude gemeentehuis van Zuidhorn, tegenwoordig een restaurant, is ook ontworpen door Siekman. - Foto: www.beeldbankgroningen.nl

Andere voorbeelden van Siekmans vakmanschap zijn rentenierswoning Zonnehof in Grijpskerk en de directeurswoning van de zuivelfabriek in dit dorp. Tevens gaf hij vorm aan het robuuste Grijpskerker gemeentehuis. Noordhorn heeft – afgezien van Langestraat 17 – diverse villa’s en een pastorie aan hem te danken. Ook in Oldehove en Sebaldeburen zijn naar ontwerpen van Siekman pastorieën gebouwd.

Het waren echter niet alleen welgestelden die het genoegen smaakten in een Siekman-huis te wonen. In Bedum en Hoogkerk verrezen door hem ontworpen arbeiderswoningen. In Hoogkerk vormen deze huizen de Suikerbuurt. In de periode van 1919 tot 1920 liet de suikerfabriek de woningen voor het personeel bouwen.

Geliefd architect

Hoewel Siekman geen kenmerkende eigen stijl ontwikkelde, is zijn werk volgens ingewijden duidelijk herkenbaar. Hij werkte eclectisch. Dat houdt in dat hij op doeltreffende wijze elementen uit verschillende stromingen gebruikte. Daarbij verzuimde hij niet met zijn tijd mee te gaan.

De website zuidhorninbeeld.nl stelt dat Siekman in zijn tijd een geliefde architect was: ”Dat blijkt wel uit het feit dat hij veel werd gekopieerd. Zelf deinsde hij er echter ook niet voor terug anderen te kopiëren.”

Collectie Groningen: Jugendstil lampje