Rondom de jaartelling trekken pioniers vanuit de Drentse zandgronden naar het noordelijk kustgebied op zoek naar een beter bestaan. Zij vinden vruchtbare kwelders waar hun vee prima kan grazen en slaan hun kamp op de hoger gelegen delen op.
Ze bedenken een concept waarmee je langer droge voeten houdt en werpen woonheuvels op. Als de najaarsstormen het land met zeewater overspoelen vertrekken ze. Maar na het ophogen van de wierde kunnen zij er het hele jaar rond blijven wonen. Gaandeweg ontdekken zij dat je op de flank van de wierde en op de kwelder akkertjes kan aanleggen om gewassen te telen. Het gemengd bedrijf is geboren.

Weiwerd groeit, de wegen lopen vanuit het centrum, met eerst de zoetwaterdobbe en later de kerk. Onderaan de wierde worden zij verbonden door de ossengang waar alle boerderijen met hun achterkant naartoe staan.

Vernieuwingen

Om vee en gewassen tegen het oprukkende zeewater te beschermen, leggen de boeren en later de kloosters dijken aan. Natuurrampen en ziekten komen en gaan. De Sint Maartensvloed in 1685 en de Kerstvloed van 1717 veroorzaken grote sterfte onder de veestapel evenals de veepest halverwege de 17e en in het begin van de 18e eeuw. Honderden dieren bezwijken. De boeren verzetten de bakens en richten zich op de akkerbouw. Eind achttiende eeuw wonen er 250 mensen op de wierde en in de glorietijd, rond 1900, zelfs ruim 500. Genoeg zelfs om een eigen treinstation te krijgen.

Oorlogsgeweld

Aan oorlogsgeweld is Weiwerd niet ontkomen. Aan het eind van de Franse tijd staat er een batterij om Delfzijl te beschermen. Een aanval door de Pruisen wordt afgeslagen, maar in februari 1814 wordt Weiwerd verwoest door de Fransen die het dorp plunderen en platbranden.

In de Tweede Wereldoorlog is het weer raak. Juni1942 laat een geallieerde bommenwerper per ongeluk een bom midden in het dorp vallen. Zeven mensen worden gedood en zeven huizen verwoest. Bij de bevrijding van Delfzijl, eind april 1945, wordt er fel gevochten bij Weiwerd. Het dorp wordt zwaar beschadigd, het station en de spoorlijn opgeblazen.

Het einde van Weiwerd?

Door de opgeheven spoorlijn, landbouwmechanisatie en vanuit Delfzijl oprukkende industrieterreinen daalt het inwoneraantal. Het havenschap koopt in 1968 de eerste woningen op. Plannen voor de bouw van woningwetwoningen gaan niet door, waarna in 1971 wordt geconstateerd dat “Weiwerd niet meer te handhaven zal zijn wanneer zij door ongezonde industrie zal worden omsingeld.” De gemeenteraad van Delfzijl stemt hiermee in; het einde van Weiwerd is nabij.
Als de laatste kruidenierszaak en het laatste café hun deuren in 1975 sluiten, heeft het havenschap al meer dan de helft van de huizen opgekocht. Ze worden gesloopt en in 1984 wordt ook de kerk afgebroken. In 1996 beslist het havenschap dat de laatste 25 bewoners moeten verdwijnen. 

Herstel

Ondanks alles wordt in 1995 Stichting Behoud Weiwerd opgericht. Zij heeft nieuwe initiatieven voor herstel en plant en onderhoudt heggen en knotlindes om de kenmerkende radiaire wierdestructuur te behouden. 
Verdere sloop van panden wordt zoveel mogelijk geblokkeerd. De school zal zelfs worden hersteld, evenals de negen overgebleven gebouwen. In 2005 wordt daarvoor een nieuw bestemmingsplan goedgekeurd. De toekomst van het restant van Weiwerd lijkt veiliggesteld.

'Brainwierde'

Het havenschap komt In 2007 met nieuwe plannen. Weiwerd moet een 'braindorp' worden, een bedrijvendorp voor startende ondernemers uit de chemische en metallurgische sector. De bedrijfsgebouwen moeten, in dezelfde stijl als de verdwenen woningen, op de oude fundamenten komen.

Eind 2010 stelt het Waddenfonds geld beschikbaar voor verbetering van de landschappelijke waarden van Weiwerd, De asfaltweg wordt vervangen door een klinkerweg en de wierde wordt hersteld. Stichting Behoud Weiwerd hoopt de wierde zo aantrekkelijk te maken voor vestiging van nieuwe bedrijven. Dat lukt. Groningen Seaports gaat de twee overgebleven boerderijen renoveren. Er komen kantoorruimtes, flexibele werkplekken en laboratoria voor innovatieve bedrijven.

Weiwerd is door innovatie ontstaan, gegroeid en nu behouden.