Met grof geweld sloeg men hier met veel plezier andermans schedel in, plunderde vervolgens alle bezittingen om daarna met veel gewag de behaalde winst te proclameren. Maar het kon nog veel erger. Het was als een lopend vuurtje rondgegaan: hij was onderweg en wel rechtstreeks hier naartoe. Met angst en beven had men kennis genomen van het steeds dichterbij komende huurlingenleger van 'Fox'.  

Plunderaar op weg naar Appingedam

Nittert Fox, de zwaar gevreesde roofridder, was in opdracht van de Hertog van Saksen onderweg om de in de minderheid zijnde Schieringers en hun gezamenlijke kameraad Graaf Edzard in Appingedam te hulp te schieten om het oosten van de provincie onder controle te houden. Maar Nittert Fox had zijn zinnen natuurlijk ook gezet op al het fraais wat hij meende te kunnen halen aan de oostkant van Groningen. Op zijn weg hierheen hadden hij en zijn bende al diverse dorpen onder de voet gelopen, tot de grond toe afgebroken en alle restanten verbrand. Daarbij sleepte hij zijn, bij iedere overwinning zwaarder wordende schatkist, met veel plezier achter zich aan.  

Omdat niemand de wapens tegen Fox durfde op te nemen, koos men er vaak voor hem tegen een flinke betaling af te kopen. In de meeste gevallen bleef men dan berooid, maar ten minste nog levend achter. Nadat de stad Groningen een aanval voor maar liefst 32.000 gouden guldens had afgekocht, voelde Fox zich de koning te rijk. Kon zoiets ook bij Appingedam gaan gebeuren? De angst van de inwoners van Kolham en omstreken was voelbaar, de stilte voor de storm benauwend.

Overnachten

Nu hij onoverwinnelijk was gebleken, besloot Fox zijn veldtocht in de richting van Appingedam versneld voort te zetten. Heel af en toe kwam de gedachte bij de Groningers wel eens naar boven drijven dat een overwinning op Fox mogelijk moest zijn. Ze waren het eens: er moest een einde komen aan het vreselijke schrikbewind van deze brute geweldenaar. Op 22 juli 1499 was het zover: vanuit Kropswolde naderde het leger van Fox het dorp Kolham. Het kasteel werd zonder slag of stoot ingenomen om er vervolgens uit te rusten van de lange en vermoeiende tocht. Ze hadden immers hard gelopen.  

De Hof van Kolham was in dit onherbergzame gebied de ideale plek om de nacht door te brengen. Fox en zijn manschappen deden zich tegoed aan de voorraden en de roofridder maakte er goede sier met zijn brute maar avontuurlijke verhalen. Toen de Groningers dit hoorden, kwamen ze in actie. Zonder dat de handlangers van Fox er iets van meekregen, hadden ze de handen ineengeslagen. Er was een groot leger van bewapende ommelanders verzameld, die in alle stilte met turfschepen naar Kropswolde werd vervoerd. Vanaf hier liepen ze in de richting van Kolham waar ze de Hof met uiterste voorzichtigheid naderden.

Slag

Pas toen de schildwachten van Fox al door de Groningers uit de weg geruimd waren werd het door vermoeidheid in slaap gevallen leger van Fox de aanvallers gewaar. Zo snel en goed als het kon bracht Fox zijn manschappen in stelling en stormde de aanvallers tegemoet.  

Met een groot kanon schoten ze een boom dwars door midden maar misten doel. Een overmacht aan goed voorbereide en uitgeruste Groningers viel met zoveel lawaai en geweld aan, dat de soldaten van Fox er van schrokken en op de vlucht sloegen. Een deel van het leger van Fox sneuvelde, de meesten gingen er echter als hazen vandoor en belandden in de omliggende bossen en moerassen. De resterende overlevenden werden gevangen genomen.  

Tot de laatste snik

Nittert Fox heeft de slag bij Kolham niet overleefd. Vluchten was voor een man van zijn stand en met zijn reputatie geen optie. Ondanks diverse verwondingen gaf hij geen krimp en in het gevecht wist hij niet van opgeven. Tot de laatste snik bleef hij zich verdedigen, op zijn knieën en de laatste adem uit zijn longen persend, stak hij zo zittend nog meerdere ommelanders dood.

Uit respect voor zijn krijgsvakmanschap werd het lijk van Fox door de Groningers meegevoerd en begraven in n de kerk van het Minderbroedersklooster, nabij het altaar van Maria Magdalena. Deze kerk is in 1894 gesloopt en stond op de plaats van de huidige Universiteitsbibliotheek. Het grafschrift van Nittert Fox luidde: