100 jaar vrouwenkiesrecht

1874 tot 1946

Betsy Bakker-Nort: een rechtvaardig feministe

Betsy Bakker-Nort (1874 – 1946) vond dat het recht van de vrouw niet enkel het aanrecht betrof. Ze heeft zich als juriste en politica haar hele leven gestreden voor de handelsbekwaamheid van de gehuwde vrouw en maakte zich hard voor het vrouwenkiesrecht.

<p>Betsy Bakker-Nort. Foto P. Kramer, Groninger Archieven&nbsp;</p>

Betsy Bakker-Nort. Foto P. Kramer, Groninger Archieven 

Bertha (Betsy) Nort was een sleutelfiguur binnen het negentiende-eeuwse feminisme. Zij behoorde tot de eerste golf vrouwen die mocht studeren, die de politiek mocht bedrijven, en die haar mening in de openbaarheid mocht laten gelden.

Vrouwengezin

Betsy Bakker-Nort werd op 8 mei 1874 als Joods meisje geboren in de Folkingestraat. Haar vader, Joseph Isaac Nort, stierf vroeg, waardoor ze opgroeide in een vrouwengezin. Hoewel ze een Joodse opvoeding genoot, deed ze later afstand van haar geloof. Na haar middelbare school verbleef ze enkele jaren in Scandinavië om daar de taal te leren. In haar leven heeft ze ruim veertig boeken vanuit het Scandinavisch naar het Nederlands vertaald. In 1904 stapte ze in het huwelijksbootje met graanhandelaar en publicist Gerrid Pieter Bakker, die later ook lid werd van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Uit dit huwelijk volgden geen kinderen.

Studie

Toen Betsy Bakker-Nort 34 jaar was, begon ze aan een studie rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Groningen. Door het volgen van een rechtenopleiding kon ze naar haar mening beter voor de positie van de vrouw opkomen. Haar feminisme was sterk beïnvloed door het opgroeien in een vrouwengezin: ''t Trof me reeds als klein meisje, dat mijn flinke zelfstandige moeder niet mocht stemmen voor de Gemeenteraad, en elke nog zoo domme man wel'”.

Op 25 juni 1914 verdedigde ze haar proefschrift getiteld Schets van de rechtspositie der getrouwde vrouw in Duitschland, Zwitserland, Engeland, Frankrijk en Nederland waarin zij de verhoudingen tussen de man en vrouw binnen het huwelijk bekritiseerde. Zo schreef ze “ ’T huwelijk berooft de vrouw van haar met groote offers verkregen zelfstandigheid en brengt haar terug in de staat van onmondigheid”. Na haar studie werd ze werkzaam als advocate.

Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht

Toen de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VVK) een afdeling in Groningen oprichtte, was Betsy  Bakker-Nort vanaf het eerste uur betrokken. Ze raakte bevriend met haar twintig jaar oudere ‘mentor’ Aletta Jacobs. Samen reisden zij door de provincie Groningen om meer vrouwen voor de VVK te werven. In Jacobs’ boek Herinneringen memoreert zij een regenachtige tocht van Veendam naar Stadskanaal, die ze samen met Bakker-Nort maakte. Tijdens deze tocht verwonderden beide dames zich over de feministische sympathieën die er onder Groninger plattelandsvrouwen leefden.

Politiek

In 1918 werd Betsy Bakker-Nort lid van de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB) en bleef ze door strijden voor het vrouwenkiesrecht en betere huwelijkswetgeving. In 1919 werd het actief vrouwenkiesrecht behaald. Als gevolg van de eerste verkiezingen waarbij ook vrouwen mochten stemmen, werd Bakker-Nort verkozen en nam in 1922 plaats in de Tweede Kamer voor de VDB. Vanuit deze positie was zij van 1930 tot 1938 vice-presidente van de Vereeniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap. In Den Haag, waar ze samen met Gerrid naartoe verhuisde, richtte ze een advocatenpraktijk op.

In de oorlog

Tijdens de bezetting moest Bakker-Nort, ondanks dat ze afstand had genomen van het Jodendom, haar werkzaamheden in de politiek staken. In 1942 werd ze gedeporteerd naar kamp Westerbork en doorgevoerd naar concentratiekamp Theresiënstadt. Dit overleefde ze.

Ze overleed echter vlak na het einde van de oorlog op 72-jarige leeftijd.  Helaas heeft zij de vruchten van haar strijd in de huwelijkswetgeving niet meer kunnen meemaken. In 1956 werd de handelsonbekwaamheid van gehuwde vrouwen afgeschaft.

Strijdbaar

Betsy Bakker-Nort heeft zich vanaf haar jeugd ingezet voor de rechten van de vrouw. Vanuit haar juridische kennis en haar positie in de politiek probeerde ze de heersende verhoudingen te veranderen. Mede door haar inzet mogen vrouwen stemmen en betreft het recht van de gehuwde vrouw niet enkel het aanrecht. 

 

<p>Illustratie: &quot;Aletta &amp; Betsy&quot; door Nienke Siegers</p>

Illustratie: "Aletta & Betsy" door Nienke Siegers