Macht & Pracht
1945
Breedenborg of Ludema? Of Sickinghe Borch? Of Reendersborg?
Verschillende borgen in de provincie zijn als museum te bezichtigen. Met rijk gedecoreerde interieurs en fraai aangelegde tuinen geven die een prachtig beeld van de welvaart van de borgbewoners van weleer. Maar niet alle borgen zijn zo vrij toegankelijk. Eén daarvan is de Breedenborg te Breede, vlakbij Warffum.
De toegangspoort van de Breedenborg, met in het siersmeedwerk van het hek de wapens van Sickinghe en Van Berum. - Foto: collectie fam. Reenders
De Breedenborg is vermoedelijk ontstaan uit een steenhuis, een simpel rechthoekig bouwwerk met dikke muren dat diende als verdedigingswerk en schuilplaats (borg) tijdens onderlinge vijandelijkheden. Deze steenhuizen werden vaak uitgebouwd tot woonhuizen. In Breede geven afbeeldingen op 17e-eeuwse landkaarten hiervoor een aanwijzing. Rond 1300 heette deze borg Ludema naar Ludo, een belangrijk persoon in Breede. Op de kaarten wordt de eenvoudige borg Breedenborg(h) genoemd.
Sickinghe Borch en weer Breedenborg
De borg komt in rond 1680 in het bezit van Hendrick Sickinghe, afkomstig van de Warffumborg. Zijn zoon Feyo Johan is in 1697 eigenaar van de borg als hij trouwt met Thecla Elisabeth van Berum. Hun beider wapens zijn nog zichtbaar in het smeedijzeren toegangshek.
Halverwege de 19e eeuw wordt de Breedenborg, dan eigendom van familie Jansenius de Vries, zoals zovele borgen gesloopt en vervangen door een statig herenhuis. Het bedrijfsgebouw (koetshuis, paardenstal en koeienstal) blijft intact.

De Breedenborg in de achttiende eeuw. – Pentekening J. Stellingwerf, www.beeldbankgroningen.nl (1536-3942)
Brand
In de jaren zestig van de vorige eeuw worden borg en boerderij gesplitst. De borg wordt in 1963 verkocht aan gemeente Warffum, die hem verpacht als hotel-restaurant. De pacht gaat over naar W.K.O. Fischer die hem grondig verbouwt, waarna er ook nascholingscursussen voor artsen worden gegeven. Uiteindelijk sluit Fischer Restaurants BV een huurkoopovereenkomst met de gemeente en wordt directeur J.J. Struik eigenaar. Door een uitslaande brand wordt het pand echter in 1982 volledig verwoest, waarna er langdurig wordt onderhandeld over de herbouw. Als de restauratie kan beginnen, besluit Struik echter het geheel als ruïne te koop aan te bieden, waarna Jaap Reenders, die een passie heeft voor oude gebouwen, de ruïne koopt.

De Breedenborg in 1990, voor het begin van de restauratie. – Foto: F. Huizenga
Reendersborg
Reenders wil de borg terugbrengen in de staat van rond 1850. Hij legt zijn plannen direct voor aan de gemeente (inmiddels) Hefshuizen en gaat aan de slag met de uitwerking ervan. Daags na de goedkeuring start hij met puinruimen, waarbij hij zoveel mogelijk oude elementen behoudt voor hergebruik. De grachten worden hergraven en de grachtmuur wordt door Reenders grotendeels eigenhandig weer opgemetseld. Ondertussen neemt hij ook de tuin onderhanden. Rond de jaarwisseling van 1990-1991 wordt ook het hele gezin ingezet voor het afbikken en schoonmaken van de stenen die weer in de buitengevels gebruikt moeten worden. Met oude materialen, hetzij van de borg, hetzij uit oude gebouwen verzameld door stichting Monument en Materiaal, herrijst de borg in zijn negentiende-eeuwse glorie en in 1992 kan de afwerking beginnen. De indeling van de borg blijft zoals hij geweest is vanaf circa 1850. Van de oudere borg zijn alleen ondergrondse resten zoals funderingen, waterkelders en een vuurplaats teruggevonden.
Voor alle werkzaamheden die Reenders niet zelf kan doen (hij is er zes dagen per week in de weer), schakelt hij lokale bedrijven in. Mensen die gevoel hebben voor oude gebouwen en, op basis van slechts weinig onbeschadigde elementen, het geheel terug kunnen brengen in de oude staat. Hiervoor worden zowel authentieke elementen gebruikt als nieuwe, die zo gemaakt worden dat zij niet van oud te onderscheiden zijn.
Breedenborg
Hoewel hij van plan is de borg zelf te gebruiken om er te wonen en werken, blijkt dat Henk Koop (Koop Tjuchem BV) belangstelling voor het pand krijgt en het wil aankopen als conferentiecentrum. De koop gaat door, maar Reenders houdt zelf de teugels in handen bij de inrichting en restauratie, die volgens zijn inzichten moeten worden doorgevoerd.
Het resultaat mag er zijn. De borg staat als vanouds in de Engelse tuin te pronken achter het hek met de wapens van Sickinghe en Van Berum. Zelfs de duiventil is hersteld en in het zicht geplaatst in de hoek van het terrein.
En op 14 november 1992, nadat Commissaris van de Koningin Vonhoff met een kanonschot de borg heeft heropend, draagt Reenders de borg, waarin hij al zijn passie en enthousiasme voor heeft ingezet, over aan Koop Tjuchem BV.
Met dank aan Anja Reenders.
De Breedenborg na de restauratie, teruggebracht naar de situatie van ca. 1850. – Foto: David Woltinge