In Middelstum stonden drie borgen of heerden: Asinga, het veel grotere Ewsum en Mentheda, waarvan het borgterrein aan de zuidkant van de Menthedalaan lag. Deze drie borgen en hun bezittingen zijn in de loop der eeuwen door vererving, huwelijken en verkoop regelmatig van eigenaar gewisseld. Als je de geschiedenis leest, krijg je de indruk dat het drie ballen zijn waarmee gekaatst wordt. Afwisselend zijn één, twee of drie ballen in één hand (lees: eigendom).

De Asingaheerd is mogelijk vernoemd naar Asego van Middelstum uit 1323. De heerd was een van de drie heerden van Middelstum, Toornwerd en Engeweer, van waaruit recht gesproken werd. Een eeuw later (15e eeuw) komt dit redgerrecht - en waarschijnlijk de Asingaheerd - in het bezit van Ewsum. In de 16e eeuw bouwt Hercules van Ewsum op dit terrein een huis en in 1611 hebben Everardus Everardi ab Emda en zijn vrouw Albertien Veelcker het poortgebouw laten bouwen, zoals blijkt uit de familiewapens en het jaartal in de gevel. Na de reformatie blijven zij katholiek en dient het gebouw tevens als schuilkerk.

In 1627 wordt vermeld dat het geheel bestaat uit poorten, bruggen, grachten, hoften, geboomten, plantages, met kerk- en legersteden, gerechtigheden en 47 grazen land (ruim 20 ha).

Ruim een eeuw later erft Edzard Jacob Ewsum in 1742 de Asingaborg en ook het borgterrein van Mentheda, waarvan het huis al rond 1738 is gesloopt. Ook Asinga verkoopt hij in 1744 op afbraak en de borg wordt afgebroken. Alleen het poortgebouw en een schuur blijven bewaard.

In het voorjaar van 1863 worden er een huis en een grote schuur aangebouwd met stalling voor paarden en vee, waarna gedeelten van het terrein worden verkocht voor de stichting van een gereformeerde kerk en een school.

Mejuffrouw A. Vinhuizen laat in 1926 de poort restaureren en de bijgebouwen van 1863 weer verwijderen, maar laat wel de gevelstenen met het wapen van Asinga aanbrengen. In 1972 is het gebouw gekocht door Cornelis Geert Reinders, die er nog steeds woont.

Het borgterrein

Na de sloop van de Asingaborg en bijgebouwen is er aan de noordzijde van de Grachtstraat op het borgterrein gebouwd en is een deel van het terrein afgegraven waarmee de binnengracht is gedempt. De rest van het borgterrein lag verscholen achter de bebouwing en verwilderde.

Maar de gemeente Loppersum wil het hart van Middelstum meer allure geven en meer bij het dorp betrekken als onderdeel van de dorpsvisie ‘Middelstum Centraal’ uit september 2013. Inmiddels is de bebouwing aan de Grachtstraat gesloopt en heeft MD Landschapsarchitecten een plan voor het borgterrein ontworpen en uitgevoerd. Met een nieuwe brug over de gracht, opschoning van het gehele terrein en betere zichtlijnen is het weer een aantrekkelijk geheel aan het worden, waarin de nieuwe aanplant tot wasdom kan komen.

Als kers op de taart heeft Loppersum eind 2016 een ontwerpwedstrijd uitgeschreven voor een kunstwerk dat de contouren van de borg weer zichtbaar maakt. Uit de 14 inzendingen zijn drie kunstenaars geselecteerd die hun plannen verder mogen uitwerken. Die mogen ze op 7 juli 2017 presenteren, waarna op 7 en 8 juli alle Middelstumers gelegenheid krijgen te stemmen op hun favoriete ontwerp. De genomineerde kunstenaars blijven tot dat moment anoniem, om de stemming zo eerlijk mogelijk te laten verlopen. Het winnende kunstwerk zal in het najaar feestelijk onthuld worden. Het borgterrein van Asinga is dan echt van de Middelstumers.