Pioniersgeest

1884

De Groninger Rijwielenfabriek Fongers

Albert Fongers, geboren in 1841 in Warffum, vestigde zich in 1871 als smid aan het Nieuwe Kerkhof in de stad Groningen. Tegen 1880 deed de "hoge bi" (de hoge fiets met het grote voorwiel en kleine achterwiel) zijn intrede in Nederland. Fongers was geboeid door dit nieuwe vervoermiddel en startte in 1884 op bescheiden schaal met de ambachtelijke fabricage van deze fietsen.

De Groninger Rijwielenfabriek Fongers

Fongers fabriek aan de Hereweg, met een partij rijwielen bestemd voor Nederlands Indië, ca. 1905 - foto: www.beeldbankgroningen.nl (1300-724-023)

Fongers was één van de eerste vaderlandse fabrikanten. De zaken gingen goed in de jaren '90 en de kleine huisfabrikant wilde uitbreiden. Om de noodzakelijke schaalvergroting te kunnen financieren werd in 1896 een naamloze vennootschap opgericht. In 1897 werd de nieuwe fabriek aan de Hereweg in gebruik genomen. 

Vanaf de start heeft Fongers een kwalitatief hoogwaardig product gemaakt. In het begin van de twintigste eeuw (zeker tot 1914) was de fiets een luxe gebruiksartikel, weggelegd voor de kapitaalkrachtige klasse. De strijd om een aandeel in deze kleine markt was heftig, waarbij Nederlandse fabrikanten de strijd moesten aanbinden met buitenlandse bedrijven. Fongers wist met uitstekende, technisch vooruitstrevende fietsen een leidende positie in de binnenlandse markt op te bouwen in de periode 1900 - 1920. Fongers had het leger en veel ambtelijke diensten in die periode als klant. In zijn hoogtijdagen had het bedrijf ruim 300 medewerkers in dienst.

Massaproduct

Toen na 1920 de fiets - onder invloed van de groeiende koopkracht en de toenemende concurrentie - steeds goedkoper werd, ontstonden voor Fongers de eerste problemen in de continuïteit van de onderneming. Het kostte het bedrijf, nu onder leiding van zoon Ties Fongers, moeite om de omslag te maken naar een goedkoper massaproduct. In de jaren '30 is het bestaan van de onderneming enkele keren in gevaar geweest. Het was de periode waarin de prijzen van de fiets een historisch dieptepunt bereikten en de concurrentie moordend was. 

Reclame voor Fongers
Reclame voor Fongers

Fongersplaats

Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de productie grotendeels stil. Na de bevrijding werd deze hervat, maar bleef men voortborduren op de ambachtelijke productie- en marketingmethoden. In 1958 vond een grondige sanering plaats. In 1961 nam de Leeuwarder fabrikant Phoenix de Groninger fabriek over. In 1970 werd de PFG-combinatie op zijn beurt overgenomen door Batavus. De productie in Groningen werd eind 1970 gestaakt. Achter de gerestaureerde fabrieksgevel verrees omstreeks 1985 een kantoorgebouw met daarachter een woonbuurt (Fongersplaats). 

Hoewel al bijna 40 jaar geen Fongers fietsen meer in Groningen worden gemaakt, leeft de naam van dit roemruchte bedrijf nog steeds in de stad. In de Groninger Archieven is het vrijwel complete bedrijfsarchief van Fongers te raadplegen. Het oude Fongers-product (fietsen, onderdelen, posters, folders) is zeer gewild onder verzamelaars.