In september 1944 besloten de Duitsers een groot deel van Groningen onder water te zetten om de opmars van de Canadezen te stuiten en de monding van de Eems te kunnen behouden. De sluizen bij Delfzijl werden opengezet om het zeewater binnen te laten en grote delen rondom het Eemskanaal onder water te zetten. Tezelfdertijd kreeg het Waterschap Hunsingo opdracht om ook het gebied van Noorderhoogebrug tot Onderwierum en van het Boterdiep tot de Wolddijk/Oude Ae te inunderen. Het waterschap bedong dat hiervoor géén zout water zou worden gebruikt. Maren werden afgedamd om afstroming te voorkomen en dijken werden aangelegd of verhoogd. Op 7 oktober werd dit plan echter afgeblazen, de werkzaamheden stilgelegd en de maren weer geopend, zodat het al binnengehouden water weer weggemalen kon worden.

December - januari

In december kwamen de plannen weer op tafel en wilde de bezetter alle afvoerkanalen naar Zoutkamp dichten, wat een enorm gebied onder water zou zetten. Het waterschap wist dit te voorkomen en ‘werkte mee’ om het te inunderen gebied van kades te voorzien en water op te pompen uit het Boterdiep. In januari 1945 werd begonnen met aanpassingen bij de molens en het leggen van dijken. De molentochten werden zodanig omgelegd dat de oude loop direct hersteld kon worden om het water weer weg te pompen.

Er werden kades rond Zuidwolde, Noordwolde en Bedum en langs de Noordwolderweg aangelegd waardoor deze dorpen zo veel mogelijk gespaard bleven.

Bij Westerdijkshorn werd evenwijdig aan de spoorbaan een dijk naar de Oude Ae aangelegd. Daarna kon het oppompen van het water uit het Boterdiep beginnen.

Tewerkgesteld

Voor deze werkzaamheden werden de inwoners van gemeente Bedum opgeroepen. Citaat uit de brief aan de betrokkenen: 'Het niet opvolgen dezer lastgeving zal als sabotage worden beschouwd en diensvolgens worden bestraft. Schop, bord en lepel dienen te worden medegebracht.' De bestraffing kon bestaan uit het ‘terstond standrechtelijk doodschieten’. Er zat dus weinig anders op dan de schop ter hand te nemen of onder te duiken. De tewerkgestelden moesten ook loopgraven graven en tankgaten in de wegen aanbrengen.

Westerdijkshorn

De Wolddijk werd in Westerdijkshorn op verschillende plekken doorsneden met tientallen meters brede grachten om tanks tegen te houden. Waar deze tankgrachten moesten komen, werden paaltjes geslagen. Die stonden ook bij de ree (oprit) naar de boerderij van Bleker, die vlakbij de spoorlijn stond. Maar ze stonden aan de Bedumse kant van de ree. Bleker dacht: 'Ho, zo kan ik niet naar Stad en Bedum komen' en verplaatste ’s nachts de paaltjes zodat het gat aan de andere kant van de ree kwam en hij zijn verbinding met Bedum in stand hield.
De bewoners van Westerdijkshorn moesten geëvacueerd worden, want het hele dorp kwam in het water te staan. De boeren moesten met hun vee naar andere boerderijen uitwijken. Alle andere bewoners verhuisden naar familie of vrienden in de omtrek. Waar boeren zijn is stro, dus werden hier en daar met stropakken paden gevormd waarover je toch nog met droge voeten bij je huis of boerderij kon komen. De boerderijen lagen op verhogingen dus die bleven meestal wel droog.

Het vee

Maar het vee moest ook voer en stro hebben en dat lag nog op de boerderij. Hein Oosterhoff vertelt in de dorpskrant van 1977: 'Als je over de Wolddijk ging, dan moest je over een gat. We hebben dat maar dichtgemaakt met stro en er planken over gelegd. Toen hebben we een wagen met stro gehaald.[…] We spanden de paarden voor de wagen en probeerden of we over het gat konden komen. De paarden liepen over de planken en het ging goed, totdat aan één kant de wielen naast de planken raakten. Iemand riep HOHO, maar ik bedacht me niet en schreeuwde tegen de paarden VOORUIT! De wagen zwiepte naar rechts en weer naar links en ja hoor, ’t spul was eroverheen. Als ik met de wagen was blijven staan was hij zeker gekanteld! Toen ben ik via Groningen en weer terug naar Bedum gereden, een andere weg was namelijk niet mogelijk.' Voederbieten werden per boot van de boerderij gehaald.
Bij Bleker konden de koeien op stal blijven staan, knecht Bertus wilde er per se bij blijven. Hij kon, doordat het land wat hoger lag, nog via de spoordijk naar Bedum voor zijn middagmaal.

Bevrijding

Deze en andere inundaties van Nederlands grondgebied hebben weinig effect gehad op de intocht van de bevrijders. Ze reden er gewoon met een boog omheen en wisten de laatste Duitsers bij de slag om Delfzijl uit het land te verdrijven. Direct na de bevrijding werd het water zo snel mogelijk weer weggepompt en de landerijen drooggelegd. In juni kon iedereen weer naar huis. Maar op het land wilde dat jaar maar weinig groeien.

Bronnen:

1977 Over Westerdijkshorn. Ter gelegenheid van de restauratie van de toren samengesteld door Westerdijkshorners, Fons van Wanroij en Chrisbert van Mourik. (lokale oplage, privébezit)
Zo as t was, Tijdschrift over de historie van Bedum, 2003, jaargang 9, nr 3
Inundatie 1944-1945 in woord en beeld, Scholma Druk, 1985