Wad & Water

1898 tot 2019

De Weddermarke: geen speelgoedje, maar serieus maalvaardig

Zijn sollicitatiegesprek was in de Burcht van Wedde, waar het waterschap Reiderzijlvest destijds zetelde. Jo Bierhof kreeg de baan en werd Opzichter Technische Dienst.

De Weddermarke: geen speelgoedje, maar serieus maalvaardig

De Weddermarke in 1980: niet maalvaardig, niet eens 'voor de prins'. – Foto: collectie Groninger Archieven

Het is 1967 als Jo Bierhof (nu 83) samen met een collega een inspectieronde maakt door zijn nieuwe werkgebied. Tijdens zijn rondgang komt hij langs de molen Weddermarke, waar net een nieuwe dienstwoning is gebouwd. 'Een dondersmooi plekje,' noemt hij het. 'Maar geen voorzieningen, geen water, geen gas. Drinkwater moest elke week gebracht worden.'
De molen staat er triest bij. In 1898 gebouwd door de molenmakers J. en L. Wiertsema, als vervanging voor een eerdere molen die afbrandde. Een achtkantige poldermolen, bedoeld voor het bemalen van het omliggende land aan de Westerwoldse Aa. Maar al in 1910 krijgt de molen bijstand van een stoomgemaal dat is ondergebracht in een bijgebouwtje. In 1955 wordt het stoomgemaal vervangen door een motorgemaal op diesel en ondertussen raakt langzaam maar zeker de eerst zo fiere grondzeiler in verval. 'Het was een ruïne, meer niet.'

Daar bij die molen

Jo Bierhof en zijn vrouw Jeanne betrekken een huis in Vlagtwedde en verhuizen later naar Wedde, naar de boerderij die in de lengte langs de Hoornderweg staat, nu een zorgboerderij.
'Maar regelmatig gaf ik bij mijn werkgever signalen af dat ik het huis bij de molen ook wel zag zitten.'
De dienstwoning krijgt, dankzij en gelijktijdig met de naastgelegen camping Wedderbergen, de nodige voorzieningen. Nadat molenaar Walburg begin jaren zeventig is vertrokken, wonen er verschillende waterschapwerknemers. Op het moment dat in 1986 de woning weer vrij komt, krijgt Jo Bierhof de kans.

'Omdat het een molenaarswoning betrof, werd mijn vrouw Jeanne molenaar ‘op papier’. In die tijd had het waterschap subsidies binnen weten te halen om de molen te restaureren. Puur als bouwwerk, industrieel erfgoed. Niet met de bedoeling de molen weer maalvaardig te maken. De restauratie vond in 1987 plaats en sindsdien kunnen de wieken weer draaien. Het plan van het waterschap was om de molen vervolgens voor een symbolisch bedrag over te dragen aan de gemeente Bellingwedde. Maar de gemeente paste; ze hadden al genoeg molens in onderhoud.'

Alleen voor de prins

Bierhof is dan al gestart met de opleiding tot vrijwillig molenaar. Het is vooral de techniek die hem boeit en het denken in oplossingen. Zo was hij, al voordat hij bij de molen woonde, al eens aangesproken door een boer. Bierhof zat te vissen in de brede sloot langs de Nieuwedijk. In die sloot stond het water hoog en de boer klaagde over de lage waterstand aan de andere kant van de dijk. Ter plekke bedacht de technicus een simpel plan, een kleine doorlaat van de brede sloot naar de polder, en na wat lobbyen van de boeren bij het waterschap werd het plan uitgevoerd.
'Ik zeg altijd dat ik een molenaar was tegen wil en dank. De vrijwillige molenaars die vooral genieten van het laten draaien van de wieken en het maalwerk, dat zijn de echte molenaars. Ik ben vooral geïnteresseerd in het grotere geheel; hoe de molen functioneert binnen de waterbeheersing. De Weddermarke kon echter alleen maar draaien ‘voor de prins’.'

Geen speelgoedje

In 1992 kwam de fusie van het waterschap Reiderzijlvest met het Drentse waterschap De Veenmarken. Het nieuwgevormde Dollardzijlvest kreeg een nieuw bestuur en een nieuwe waterbouwkundige. 'Ik legde hem mijn plannen voor en binnen 14 dagen was alles in kannen en kruiken. De molen zou weer een maalcircuit krijgen. Rond de molen ging alles op de schop. Er was een boer die wel belang had bij de grond die vrij kwam. De wateruitloop was eerder tot aan de molen toe gedempt, maar nadat deze weer uitgegraven was, kon de machtige vijzel weer water oppompen. Onder de Molenweg kwam een grote duiker; daar was ik zelf wel blij mee, want zo kon ik met mijn bootje naar de Westerwoldse Aa varen.'
In 1995 was de hele klus geklaard. 'Dat hele proces mogen begeleiden, dat was het mooiste. De Weddermarke is nu weer ingepast in het hele waterbeheersingsplan. De molen is meer dan een speelgoedje.'
Jo Bierhof kon in 1996 zijn droomhuis kopen van het waterschap en bleef er tot zijn pensioen in 2000 wonen. Dankzij zijn inzet staat de molen er weer bij zoals destijds door de bouwers bedoeld.

Het huis bij de molen is nu in particuliere handen. Molen Weddermarke aan de Molenweg 9 in Wedde wordt door vrijwillige molenaars onderhouden en beheerd. Iedere zaterdagmiddag is de huidige molenaar Abel Middel aanwezig; als het even kan laat hij de wieken draaien. En als het echt nodig is, staat de Weddermarke paraat om wateroverlast te voorkomen.

<p>De Weddermarke in 2019: meer dan een speelgoedje. &ndash; Foto: Cora Westerink</p>

De Weddermarke in 2019: meer dan een speelgoedje. – Foto: Cora Westerink