Pioniersgeest , Groningen Stad , Macht & Pracht
1979 tot 1999
Gedroomde Groninger Gebouwen: de Kompasnaald
Tijdens de Maand van de Geschiedenis in 2015 vertelden De Verhalen van Groningen en het FabLab Groningen de verhalen achter de dromen en daden van een aantal bijzondere Groninger bouwwerken. We brachten gebouwen die er niet meer zijn, zoals de Herepoort, weer tot leven. Daarnaast vertelden we verhalen van andere (n)ooit gebouwde architectuur in Groningen.
Foto: ROEZ
Aan de Emmasingel
De stad Groningen had eind jaren tachtig grootse plannen om het aanzien van de binnenstad een hele nieuwe en moderne uitstraling te geven. Eén van de belangrijkste speerpunten daarbij was de Verbindingskanaalzone. Voor degene die Groningen met het openbaar vervoer bereikten, was dit natuurlijk de eerste blik op de stad. Een goede binnenkomer was in de ogen van de gemeente van het grootste belang en de Kompasnaald zou hier een onderdeel van gaan vormen.
Toezichthouders
Voor de Verbindingskanaalzone werden twee toezichthouders aan het werk gezet. De één was Nederlands bekendste architect Rem Koolhaas en de ander Josef-Paul Kleihues – een Duitse architect die sinds 1979 bezig was met stadsvernieuwing in Berlijn. Deze twee gerenommeerde architecten moesten een bouwplan ontwikkelen van grootstedelijke allure. Niet alleen de gemeente had hoge verwachtingen, ook Kleihues had het vermoeden dat hun plan weleens enorm aan kon slaan: “Als het in grote lijnen aanslaat, wat Koolhaas en ik voor ogen hebben, als het gebouwd wordt, zal men er straks voor naar Groningen komen. Men zal er in Amsterdam en Rotterdam over spreken, in Emden en in Bremen.”
Tekening: Groninger Archieven
Een blikvanger van 150 meter
Een van de blikvangers van dit plan was een ontwerp van Kleihues, de Kompasnaald. In de eerste plannen zou dit een toren worden van 150 meter hoog die het einde van de Verbindingskanaalzone zou markeren aan de Emmasingel, ten hoogte van de Eelderbrug. De ranke toren moest dertig verdiepingen gaan tellen met daarin kantoren, appartementen en mogelijk een hotelaccommodatie. De toren was onderdeel van een groter plan om dit gebied ten noordwesten van het hoofdstation te ontwikkelen. Er zou een kantorengebied komen van 40.000 vierkante meter.
Hoger dan de Martinitoren
De ambitieuze plannen riepen echter ook weerstand op. De Kompasnaald zou hoger worden dan de Martinitoren en dat stootte veel Groningers tegen de borst. Uiteindelijk werd om een veel praktischere reden de stekker uit het project getrokken. Een bouwkundig en technisch onderzoek van de Dienst Ruimtelijke Ordening had aangetoond dat het ontwerp van Kleihues als kantoor niet exploitabel gemaakt kon worden. Bij realisering zouden de bouwkosten zo extreem hoog worden dat de kantoren niet te verhuren zouden zijn. Jaren later wordt er dan toch nog gebouwd op deze plek. Het Cascadecomplex en de woontoren De Regentes vormen nu het straatbeeld aan deze kant van het station.