Pioniersgeest

1694

Groninger Boegbeeld 13: Johannes en Daniël Bernoulli

wis- en natuurkundigen

Johannes Bernoulli (1667-1748) stamt uit een Zwitserse familie van befaamde wiskundigen. Hij studeert wiskunde en medicijnen in zijn geboorteplaats Basel, waar hij vervolgens stadsingenieur wordt. Hij maakt naam als wiskundige en verblijft enige jaren in Parijs (1691-92). Hij zorgt met zijn oudere broer Jacob, hoogleraar wiskunde in Basel, voor een doorbraak in de differentiaal- en integraalberekening. 

In 1694 benoemt de Groninger universiteit hem tot hoogleraar in de wiskunde. Bernoulli ligt nogal eens overhoop met zijn vakgenoten en met de Groningse theologen. De vakgenoten hebben bezwaar tegen zijn methode om natuurkundige verschijnselen met behulp van experimenten te verklaren. De theologen beschuldigen hem van afwijking van de gereformeerde leer. Omdat hij vindt dat hij in Groningen niet op de juiste waarde wordt geschat, keert hij in 1705 terug naar zijn geboortestad Basel, waar hij zijn in dat jaar overleden broer Jacob opvolgt als hoogleraar in de wiskunde. Tevergeefs is geprobeerd hem terug te halen naar Groningen. Bernoulli blijft tot zijn dood in Basel werken en wonen.

Daniël Bernoulli, prent, ca. 1800, RHC Groninger Archieven (1536-4104)
Daniël Bernoulli, prent, ca. 1800, RHC Groninger Archieven (1536-4104)

Zijn in Groningen geboren zoon Daniël (1700-1782) treedt in zijn vaders voetsporen. Hij richt zich op de wis- en natuurkunde, anatomie en botanica en werkt als hoogleraar in Sint Petersburg en Basel. Hij wordt gezien als medegrondlegger van de hydrodynamica en hydraulica en is bekend geworden door de Wet van Bernoulli. Deze wet beschrijft het stromingsgedrag van vloeistoffen en gassen en relateert drukveranderingen aan hoogte- en snelheidsveranderingen.