Pioniersgeest

1960 tot 1970

Hou 't was: Jan Zwerver op een praam met suikerbieten

Een montage van een interview met een oudere Groninger, meestal in het Gronings, over hun beroep of iets dat ze hebben meegemaakt in het verleden, in 2009 uitgezonden op RTV Noord. Deze aflevering Jan Zwerver uit Onderdendam. Zijn vader was seizoenarbeider op de steenfabriek. In de herfst huurde hij een praam om suikerbieten van het Hoogeland naar de Stad te vervoeren.

Hou 't was: Jan Zwerver op een praam met suikerbieten

Jan Zwerver is in Onderdendam geboren. Zijn vader werkte in de steenfabriek als seizoenarbeider. Dat was erg zwaar werk. Bij de steenfabriek werd gewerkt totdat in de herfst de nachtvorst inviel. De net gebakken stenen konden niet tegen vorst, dus dan zat het seizoen erop. Vanaf dat moment zat vader een tijd thuis. Toen Zwerver een jaar of zeven was, vervoerde zijn vader buiten het steenfabriekseizoen, en zodra de oogst was begonnen, suikerbieten. Dat deden veel meer arme mensen om wat bij te verdienen.

Zwerver herinnert dat z'n vader een praam huurde, waarmee je ook in het ondiepe water ten noorden van Warffum kon varen. De praam had een roefje waar het hele gezin dan net in kon wonen.

Er was eens een boer die alle klompjes van de kinderen op het dek zag staan en tegen Zwervers moeder zei dat ze gezegend mocht zijn met zoveel kinderen. Ze antwoordde dat hij die zegen zo van haar mocht overnemen! Want zijn moeder had een zwaar leven.

Als de praam geladen moest worden liep vader in de lijn en trok hij zo de platbodem van de polder naar Onderdendam. Dat was heel zwaar, maar als je eenmaal de praam in beweging had gekregen ging het wel. Vanaf Onderdendam werden zeven of acht pramen door een stoomsleepboot van de suikerfabriek tegelijk in een keer opgehaald. Dat was een imposant gezicht voor de jonge Zwerver, zo´n sleepboot die een aantal pramen vooruit trok.

Bij Schifpot had je enkele keuterboeren en hun kinderen bedelden bij de schippers om suikerbieten. Die noemden ze alleen "pee" en geen "sukerbait". Dat vonden Zwerver en de andere kinderen heel gek. Die kinderen kregen wel suikerbieten toegeworpen, maar daar moesten ze dan eerste even voor koppeltje duiken. Zo kwam de keuterboer weer aan wat suikerbieten voor zijn koeien.

Het was een zwaar leven zegt Zwerver, maar wel ontzettend mooi. Zo herinnert hij zich hoe ze ´s nachts in het donker met een lege praam van de fabriek naar de laadplaats voeren. Dan zag je de maan mooi schijnen. Daar heeft hij fijne herinneringen aan.