Groningen Stad

1870 tot 1916

Marie Elise Loke (1870 – 1916): Geliefde lector

In 1908 had de Rijksuniversiteit opnieuw een primeur: Marie Elise Loke werd de eerste vrouwelijke lector aan een Nederlandse universiteit. Zij doceerde Franse taal- en letterkunde en was een voorbeeld voor vele vrouwen.

Marie Elise Loke (1870 – 1916): Geliefde lector

Sociëteit de Harmonie. Foto: Sanne Meijer

Marie Loke werd op 7 augustus 1870 geboren in een vooraanstaande familie te Hoorn. Loke bezocht noch het gymnasium noch de universiteit, maar meldde zich aan bij de Kweekschool in Arnhem om onderwijzeres te worden. Loke trouwde niet, maar besloot verder te studeren. Ze haalde haar onderwijsakte voor Engels en later voor Frans. Ze begon les te geven; eerst in Kampen, later in Den Haag.

Eerste Nederlander met buitenlandse doctorstitel

Loke vatte in 1903 het plan op om te gaan promoveren. Ze nam onbetaald verlof en vertrok in 1906 naar de universiteit van Toulouse. Ze werd de eerste Nederlander die haar doctorstitel behaalde aan een buitenlandse universiteit. In haar proefschrift vergeleek zij Nederlandse en Franse versies van het verhaal over Renaud de Montauban. Met haar prestaties liet Loke zien dat het vrouw-zijn haar niet in de weg stond.

Eerste vrouwelijke lector in Groningen

Aan het begin van de negentiende eeuw was de Rijksuniversiteit Groningen bezig met het ontwikkelen van onderwijs in de Franse letterkunde. Er kwamen twee posities vrij in deze leerstoel en Loke werd aangedragen als kandidaat. Ondanks een enkele aarzeling, was er weinig tegenspraak en zo werd Loke vrijwel geluidloos aangenomen als lector. Zo werd Loke de eerste vrouwelijke lector in Groningen en de tweede in heel Nederland. 

<p>Marie Loke. Bron:&nbsp;Fotograaf onbekend, Groninger Archieven (1785_14524)</p>

Marie Loke. Bron: Fotograaf onbekend, Groninger Archieven (1785_14524)

Feminisme

Op 15 januari 1908 gaf Loke een openbare les in de concertzaal van de sociëteit De Harmonie, waarmee ze haar ambt als lector officieel aanvaarde. Ze sprak hier met enige feministische toon over Belle van Zuylen, een Franstalige schrijfster en componiste uit de achttiende eeuw. Veel dames woonden deze les bij. Hiermee gaf Loke toon aan het onderwijs dat zij zou gaan geven. Ze liet zien dat je als vrouw de wetenschap kunt bedrijven zonder je vrouwelijkheid te verliezen - dit was destijds een onzekerheid van vele vrouwelijke studenten. Haar lessen waren geliefd en Loke leek te leven voor haar studenten. Loke had feministische tendenties maar was niet per se strijdbaar. Ze was lid van organisaties voor vrouwenkiesrecht en werkte mee aan de bekende tentoonstelling ‘De Vrouw 1813- 1913’, gewijd aan de prestaties van de vrouw in honderd jaar koninkrijk.

Publieke rouw

In 1916 stierf Marie Elise Loke op 45-jarige leeftijd aan de gevolgen van een gezwel. 'Haar dood wekte grote ontroering in onze stad',  verkondigde Rector Magnificus J. van Wageningen in zijn rede van 18 september 1916.