100 jaar vrouwenkiesrecht

Mysterieuze Margaretha: een vrouwsoldaat in manskleren

Ze was een Friese amazone, een vrouwelijke krijger: Margaretha. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog diende ze zeven jaar lang in het Staatse leger en vocht ze -als soldaat in manskleren- tegen de Spanjaarden.

De Spaanse aanval op Oostende in januari 1602 was een bloedige. Aan beide kanten vielen er tienduizenden doden. Onder hen was een ongeïdentificeerde Spaanse vrouw, die later de naam ‘Margaretha’ kreeg. Ze was gehuld in mannenkleding en had kennelijk dapper meegevochten in de strijd voor haar vaderland. Het deed schrijver en chroniqueur Emanuel van Meteren (1535-1612) memoreren aan een verhaal dat de ronde deed over een Friese amazone, een vrouwelijke krijger. Zij zou tevens de naam Margaretha hebben gedragen.

De noordelijke Margaretha

Zonder haar ouders te hebben ingelicht diende Margaretha zeven jaar lang in het Staatse leger als soldaat in manskleren. Allereerst was ze gewapend met een spies, waarna ze al gauw met een musket leerde schieten. Bovendien droeg zij een witte veer op haar hoed. Van Meteren verklaarde dat ze werd gezien als een heldhaftige soldaat, die veel schansen bij Groningen en Steenwijk had helpen innemen.

Borsten

Op raadselachtige wijze wist Margaretha een geruime tijd verborgen te houden dat ze een vrouw was. Ze kon echter op een onbewaakt moment niet voorkomen dat ze werd betrapt door de trommelslager. Een trommelslager is iemand die het tempo tijdens de marsen van het leger aangeeft.  Tijdens het wisselen van haar shirts zag hij haar borsten. Deze waren ogenschijnlijk van een veel groter formaat dan die van zijn mannelijke kameraden. De trommelslager vroeg haar hoe dat zat en Margaretha kon niet anders dan toegeven dat ze geen man, maar een vrouw was.

Winkeliers in Groningen

De trommelslager werd plotsklaps verliefd op zijn vrouwelijke collega en trouwde even later met haar in het leger van Coevorden. Rond 1611 woonden ze samen in Groningen en hadden ze een winkel in vette waren.

Van Meteren beweerde tot slot dat deze amazone een lied had gedicht om jonge vrouwen op te roepen tot liefde voor de oorlog om het vaderland te verdedigen. Ze stelde zichzelf hierin als voorbeeld. Waarschijnlijk overleed de onbevreesde ‘Margaretha’ na 1611 in Groningen.

<p>De Slag bij Heiligerlee: het begin van de Tachtigjarige Oorlog in Groningen. Prent F. Hogenberg, Groninger Archieven</p>

De Slag bij Heiligerlee: het begin van de Tachtigjarige Oorlog in Groningen. Prent F. Hogenberg, Groninger Archieven