Macht & Pracht
1839 tot 1926
Otto Eerelman en 'De Paardenkeuring'
Een van de bekendste werken van de Groninger kunstschilder Otto Eerelman is een schilderij met de lange titel De Paardenkeuring op de Grote Markt op de 28ste augustus. Wie was Eerelman, waarom heeft hij het werk geschilderd en wat heeft het te maken met het Gronings ontzet, het feest dat elk jaar op 28 augustus wordt gevierd in Groningen?
De Paardenkeuring op de Grote Markt op de 28ste augustus, het bekende schilderij van Otto Eerelman uit 1920.
Otto Eerelman werd op 23 maart 1839 geboren in Groningen. Zijn ouders waren van eenvoudige komaf en de jonge Otto was een kind met een zwakke gezondheid. Een groot deel van zijn schooltijd is hij 'huisleerling' geweest, maar dat belette hem niet om een talent voor tekenen en schilderen te ontwikkelen. Zijn ouders zagen een toekomst als schilder echter niet zitten en probeerden hem eerst bij een notariskantoor te laten werken en vervolgens bij een landkaartenfirma.
Droom
Op 21-jarige leeftijd mocht hij echter eindelijk zijn droom waarmaken en werd hij aangenomen als leerling op de kunstacademie Minerva. Zijn klassieke schilderijen, met onderwerpen als klederdrachten en huiskamers, leverden hem genoeg geld op om zich uiteindelijk als zelfstandig kunstschilder te kunnen vestigen.
In Den Haag ontdekte hij bij toeval waar zijn werkelijke talent lag: het schilderen van paarden en honden. Door het succes van zijn dierenportretten viel hij ook in de smaak bij het Koninklijk Huis en in 1880 kreeg hij de opdracht de jeugd van prinses Wilhelmina vast te leggen. Vele van Eerelmans schilderijen van de jonge vorstin tonen haar rijdend op een paard of in gezelschap van honden.
Populair
In 1907 keerde hij terug naar Groningen als rijk en gevierd kunstschilder. Bij de inwoners van Groningen werd hij al snel populair vanwege zijn schilderijen voor verlotingen en andere goede doelen. Hij werd erelid van het Groninger Kunstgenootschap Pictura en de stad eerde hem met een straatnaam en gaf hem in 1919 de opdracht een groot schilderij te maken voor de stad. Het onderwerp mocht hij zelf bedenken, maar een Gronings tafereel had de voorkeur.
De paardenkeuring
Het werd De Paardenkeuring op de Grote Markt op de 28ste augustus. Eerelman koos een van de traditionele jaarlijkse festiviteiten van het Gronings ontzet. Al sinds 1857 vond er jaarlijks een peerdespul plaats: harddraverijen en paardenkeuringen. Op het schilderij portretteerde Eerelman verschillende levende en reeds gestorven Groningers die veel betekenden voor de paardensport. Het bestuur van de Provinciale Vereniging ter Bevordering van de Paardenfokkerij stond erop, evenals enkele Groningse notabelen, zoals Klaas Tiktak, directeur van koffiefabriek Tiktak en industrieel Jan Evert Scholten, die al in 1918 was overleden. Ook de schimmel in het midden, het beroemde drafpaard Tabor II, leefde al jaren niet meer.
Artistieke vrijheid
Eerelman veroorloofde zich niet alleen vrijheid in het portretteren van personen, hij veranderde de achtergrond ook. Een aantal gevels van de noord- en oostzijde van de Grote Markt zijn door Eerelman 'terug in de tijd' geschilderd. Wat zijn beweegredenen zijn geweest, is niet meer te achterhalen.
Tentoongesteld
Toen het werk in maart 1920 klaar was, zou het een plaats krijgen in de toenmalige trouwzaal van het gemeentehuis, maar eerst werd het twee dagen tentoongesteld in het raam van een café aan de Grote Markt. De Provinciale Courant schreef op 30 maart 1920: 'Van 's morgens tot 's avonds staat het er vól... en al maar komen nieuwe belangstellenden om het kunstwerk te zien en te bewonderen.' Het schilderij werd een symbool van Groningen en het Gronings ontzet.
Eerelman stierf zes jaar later, nadat zijn vrouw in 1921 al was overleden. Het echtpaar had geen kinderen en na zijn dood werden zijn inventaris en de vele schilderijen die hij nog in eigen bezit had, geveild.
