Petrus Camper was een medicus die tussen 1763 en 1773 als hoogleraar medicijnen, anatomie, chirurgie en botanie werkzaam was voor de Rijksuniversiteit in Groningen.

Felbegeerde aanstelling

Camper was al een beroemde wetenschapper voor hij naar Groningen kwam. Om zijn aanstelling was dan ook veel te doen geweest. Het is de toenmalige burgemeester, Anthony van Iddekinge, gelukt om Camper naar Groningen te lokken. Dit ging gepaard met het indienen van meerdere verzoeken, het aanbieden van steeds betere voorwaarden en zelfs met actieve steun van de Prins van Oranje.

Eenmaal in Groningen aangekomen stond Camper erop om vanuit zijn woning direct toegang te hebben tot de Hortus Botanicus aan de Grote Rozenstraat. De curator van de universiteit heeft door de aankoop van verschillende panden rondom de botanische tuin op dat moment direct in Campers vereisten kunnen voorzien. Het behoeft weinig uitleg dat Camper kennelijk een felbegeerde aanvulling was voor de Rijksuniversiteit.

Zes dagen per week doceren

Na zijn inaugurele rede stortte Camper zich aanvankelijk met veel overgave op het onderwijzen van jonge medici. Uit zijn agenda blijkt dat hij zes dagen in de week college gaf, ongeveer vier uur per dag. Om 07:00 uur ’s ochtends doceerde plantkunde in zijn geliefde Hortus, en hij eindigde zijn werkdag met een college anatomie dat om 17:00 uur begon. Daarnaast opereerde hij op donderdagmiddag openbaar op patiënten met opmerkelijke of illustratieve problemen.

Camper richtte de eerste chirurgische polikliniek in Groningen op. Als medicus was Camper vooral overtuigd van de praktische waarde van chirurgie en heelkunde. Hij zag de geneeskunde en het gebruik van medicijnen als een onderontwikkeld vakgebied dat niet voldeed aan de eisen van de wetenschapsbeoefening. Het schijnt dat Camper eens gevraagd is een collegecyclus te wijden aan de geneesmiddelenleer. Zijn repliek: alle feitelijke kennis op dat terrein zou in één middag verteld kunnen worden!

Bestrijden van de veepest

In Groningen is Camper hoofdzakelijk bezig geweest met het bestrijden van de veepest, die vooral in de noordelijke provincies voor veel problemen zorgde. De veepest heeft in de achttiende eeuw naar schatting zo’n 200 miljoen runderen het leven gekost. Het leidde bij veel kleine boeren tot faillissementen en armoede. Gaandeweg raakte Camper overtuigd van de noodzaak om kalveren in te enten. In 1769 was deze overtuiging allerminst wijdverspreid, dus moest Camper zijn sprekerstalent maximaal aanwenden om de Groninger veehouders te overreden.

Uiteindelijk resulteerde zijn inzet in de oprichting van een genootschap voor experimentele inenting. Groningers konden middels een financiële bijdrage hun steun verlenen aan het genootschap. Daarvan kocht het genootschap vervolgens gezonde runderen waarop de experimentele vaccinatie werd uitgevoerd. Mede door het internationale aanzien van Camper werd het initiatief een groot succes. Na Campers vertrek uit Groningen in 1773 heeft de autodidact Geert Reinders dit onderzoek voortgezet. Dit leidde tot ’s werelds eerste vaccinatie tegen runderpest.

Nalatenschap

De medische faculteit genoot, voorafgaand aan de komst van Camper, in meerdere opzichten vrij weinig aanzien. De studenten kwamen alleen uit de directe nabijheid van Groningen, en slechts een klein aantal hiervan studeerde daadwerkelijk in Groningen af. Ook heeft de faculteit het een periode zonder hoogleraar gesteld. Camper’s aanstelling heeft daar verandering in gebracht. Door zijn onuitputtelijke werkzucht, vriendelijke opstelling,  internationale hoogachting en zijn bourgondische levensstijl viel Petrus Camper bij menig student in de prijzen. Het aantal medische studenten en het prestige van de medische wetenschap in Groningen nam onder Camper’s bewind snel toe. De effecten daarvan zijn tot op de dag van vandaag nog te zien.