Naar muziek luisteren, die ergens in het verre Hilversum wordt gemaakt en dan zo maar via een antenne en je eigen radiotoestel de huiskamer instroomt, dat is begin jaren dertig van de vorige eeuw nog maar voor weinig mensen weggelegd. Een Philips radio kost in 1925 ongeveer 250 gulden en dat is een jaarsalaris voor een goede arbeider. Voor veel huishoudens is de radiodistributie dan ook een goed alternatief.

Eerste Nederlandsche Radio Centrale

Het is 1923. Janus Bauling uit Koog aan de Zaan is 17 en zit op de hbs. Hij is een enthousiast radioamateur en komt op het idee om zijn buren, via een kabeltje met een luidspreker, mee te laten genieten van de radio-uitzendingen die hij via de ether op zijn eigen radio ontvangt. Tegen een vergoeding uiteraard, om zijn hobby te bekostigen. De hbs heeft hij vervolgens nooit afgemaakt. In 1924 richt hij de Eerste Nederlandsche Radio Centrale op en een paar jaar later is hij directeur van meerdere radiocentrales.

Zijn idee vindt al snel navolging. Ook in onze regio zijn er ondernemers die brood zien in een radiocentrale. Zij zorgen in hun verspreidingsgebied voor de aanleg van het bovengrondse kabelnet en voor de kastjes en luidsprekers in de woningen, tegen een vergoeding van een paar gulden per maand. Zoals Bertus Klasen uit Oude Pekela, eigenaar van Radio-Apparaten-Fabriek H.K.A. Klasen. Op 23 april 1932 verleent het Staatsbedrijf van de PTT hem machtiging voor de radiodistributie in zijn woonplaats. Al spoedig verzorgt hij ook uitzendingen in Onstwedde, Stadskanaal en enkele buurtschappen. In veel huiskamers prijkt een luidspreker met het AKAH logo, in de volksmond al snel: Alles Komt Aan Huis.

Twee knoppen

Ook Stadskanaal krijgt een radiocentrale, opgericht in 1938 en gevestigd in het café van Albert van Dam, tegenover de Drouwenermond en er zijn er in Westerwolde vast nog veel meer geweest. Het werkte als volgt. In een radiocentrale stonden een aantal grote radio's die elk continue op één zender afgestemd waren, waaronder in ieder geval Hilversum I en II. Die uitzendingen werden via een kabel doorgegeven naar de abonnees. In de aangesloten huizen hing een kastje met twee knoppen: één voor het volume en één voor de zenderkeuze. Op dat kastje was een luidspreker aangesloten. En als het niet stormde of ijzelde en de draden niet braken, de bliksem niet insloeg, of als ondeugende vlegels de porseleinen geleiders niet kapot hadden gegooid, dan kon je genieten van een geluidskwaliteit die beter was dan van een 'echt' radiotoestel.

Draadomroep

In 1927 moet de oude Telegraaf- en telefoonwet van 1904 al aangepast worden om wildgroei aan banden te leggen. Tien jaar later zijn er in het hele land al ruim 800 radiocentrales! Tijdens de Tweede Wereldoorlog besluit de Duitse bezetter alle Nederlandse distributiebedrijven, ook de particuliere, te 'naasten' en onder te brengen bij de PTT.
Veel abonnees keren zich af van deze Rijksradiodistributie van de bezetter, maar later in de oorlogsperiode, vanaf voorjaar 1943, stijgt het aantal abonnees juist weer, omdat alle radio's gevorderd waren: iets beter is dan niets. Na de oorlog blijft de PTT de radiodistributie beheren en in 1953 verandert de naam in Draadomroep, omdat het woord distributie te veel aan de oorlog deed denken.

Niet lang daarna worden, tegen alle verwachtingen in, de radio's steeds goedkoper en krijgt de gewone man meer te besteden. Een eigen radio met een enorme lijst aan zenders komt binnen ieders bereik en dat betekent het einde van radiodistributie. Rond 1970 zijn ook in Westerwolde alle kastjes en kabels verdwenen en doet glasvezel zijn intrede.