Pioniersgeest

1945

Spekclub 'De Samenwerking', een noordelijk fenomeen

Zet drie Groningers bij elkaar en het eerste wat ze doen is een spekclub oprichten.” (…) het moet een kenner van onze noordelijke landgenoten zijn. De spekclub immers komt tegemoet aan vrijwel alle Groningse eigenschappen: spaarzaamheid, behoefte aan veel en lekker eten, neiging om een wintervoorraad aan te leggen en een speelse drang om op slimme wijze goedkoper aan goederen te komen dan officieel eigenlijk mogelijk is. (Algemeen Handelsblad,15 december 1961)

Spekclub 'De Samenwerking', een noordelijk fenomeen

Vleesuitdeling bij de spekclub van Warffum in het dorpscafé, 1956. - Foto: Fotobedrijf Piet Boonstra, www.beeldbankgroningen.nl (2248-029146)

Vanaf het voorjaar van 1915 konden Nederlanders met een laag inkomen, om hamsteren en zwarte (oorlogs)handel tegen te gaan, goedkope voedingsmiddelen krijgen met voedselbonnen die door de gemeenten worden uitgegeven. Er waren broodkaarten, regeringsmelk, regeringseieren, regeringsbloemkool en zelfs regeringsvarkens. Misschien heeft dit er later toe geleid dat armlastigen in het noorden de koppen bij elkaar staken en gezamenlijk gingen sparen om in de winter spek te kunnen kopen. Na de beurskrach in 1929, mede het gevolg van wereldwijde overproductie in de landbouw en de industrie, raakte ongeveer een kwart van de beroepsbevolking werkloos en heerste er grote armoede.

Twaalf werkloze arbeiders startten in 1929 in Warffum met een spekclub. Zo konden zij gezamenlijk één varken voor de winter kopen. Op 5 januari 1931 volgde de officiële oprichting van spekclub 'De Samenwerking'. De 25 leden ontvingen in december ieder 65 pond spek. Waarom spek? Dat vulde de maag en ‘s winters had je veel energie nodig.
Wekelijks kwamen de bodes van de spekclub langs om een kwartje te innen. In november kregen de slagers van het dorp de kans om ‘in te schrijven op de aanbesteding’, waarna de opdracht tot het slachten van de benodigde varkens werd gegund aan degene die het goedkoopst kon leveren. In de tweede week van december werd geslacht, maar niet voordat het bestuur van de spekclub de varkens gekeurd had, want het vlees moest van goede kwaliteit zijn en aan strenge regels voldoen.

De slachtplaats was achterin het café, de stukken werden op lange tafels in de gelagkamer uitgestald en ieder kreeg zijn deel. Het ging in emmers, teilen, kruiwagens, kussenslopen en alles waar je het maar in kon vervoeren mee naar huis om het zelf in te maken.

Waren het in het begin vooral de armen die meededen, later breidde het ledental zich steeds verder uit en sloten ook de beter bedeelden zich bij de spekclub aan.

Landelijk bekend

Tussen 1940 en 1952 lag de club stil, maar daarna ging het hard. Burgemeester mr. W.J. Geertsema roemde de spaarzin van 'De Samenwerking' en zijn dorpsgenoten, waardoor het ledental zich in 1955 uitbreidde naar een recordhoogte van 600 leden. Hij gaf de club zelfs landelijke bekendheid. Het vlees werd tot in Den Haag en Leiden verspreid en leidde zelfs tot een drankfeest met Wageningse studenten. Zij wezen de bezorgers de weg en de laatsten wedden om een vat bier dat hun vriendelijkheid in een tv-reportage zou worden opgenomen. In optocht, met muziek, trokken de studenten door Warffum naar de ijsbaan op de gracht van de Breedenborg. Na een middag met diverse wedstrijden trok iedereen naar café Hoek om het vat bier soldaat te maken.

Eind jaren zestig liep het aantal leden terug, maar na het 75-jarig bestaan veerde de club weer op en in december 2016 werd het 85-jarig bestaan gevierd met 133 leden. En met een gedenkboek.

Bron: Spekclub 'De Samenwerking' Warffum “in het nieuws”, Haaie Spoelstra, 2016

<p>Vleesuitdeling bij de spekclub van Warffum in het dorpscaf&eacute;, 1956. - Foto: Fotobedrijf Piet Boonstra, www.beeldbankgroningen.nl (2248-029146)</p>

Vleesuitdeling bij de spekclub van Warffum in het dorpscafé, 1956. - Foto: Fotobedrijf Piet Boonstra, www.beeldbankgroningen.nl (2248-029146)