Nog steeds wordt de eerste boerderij van Sterenborg, tussen Onstwedde en Ter Wupping, bewoond door iemand met die naam: Freeke Sterenborg-Terpstra (1942). Toch gaat de geschiedenis van deze familietak niet helemaal terug naar het begin van het gehucht.
Tot 1659 woonde er inderdaad een Sterenborg, 'een jonkie met een moeilijke start', zoals Nanne Sterenborg (1967), zoon van Freeke, hem omschrijft. 'Hij stond iets te vaak voor de rechter, waardoor het niet goed ging met zijn bedrijf. Harmen Hubbelingh, een bemiddeld zakenman uit Onstwedde, kocht Het Sterenborg voor 5400 carolusguldens voor zijn zoon en omdat het een eigengeërfde boerderij betrof, nam die zoon de naam Sterenborg aan. Zo ging dat in die tijd.'

Opheffing van de marken

In die 17e eeuw lagen de akkers op de gemeenschappelijke essen van de marke. Buiten de essen was Westerwolde ruig en ontoegankelijk en alleen het stukje grond rond de boerderij werd ontgonnen.
In 1737 bouwde de familie een nieuw onderkomen en rond 1830 bestond Sterenborg vermoedelijk uit drie boerderijen. Tussen 1850 en 1860 werden twee boerderijen verplaatst naar de andere kant van de weg.
Nanne: 'Veel materialen werden hergebruikt en dan is het handig om op een nabije plek te herbouwen. Dat allebei de boerderijen verplaatst zijn heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat het ene familielid niet achter wilde blijven bij het andere.'
Jan Geerts Sterenborg (1803-1887) bewoonde de voorste boerderij. 'Hij maakte het opheffen van de marken mee en kreeg zijn landbouwgrond na herverdeling bij de boerderij. Jan Geerts kreeg, samen met zijn eerste en zijn 40 jaar jongere tweede vrouw, 14 kinderen; de laatste dochter werd geboren toen Jan Geerts 79 jaar oud was.'

Kanalen en kunstmest

'Toch heeft het voortbestaan van de familie aan een zijden draad gehangen. Van al deze kinderen werd er maar één volwassen. Geert Jans Sterenborg, mijn overgrootvader, heeft veel van zijn broertjes en zusjes zien sterven, de meesten al voor hun tweede verjaardag. De Spaanse griep maakte veel slachtoffers in die tijd.'
Geert Jans (1865-1941) trouwde in 1888 met Zwaantje Volders uit Veenhuizen. 'Zwaantje was de boer van de twee. Buiten medeweten van haar man liet ze een perceel bemesten met kunstmest. Dat bleek goede resultaten te geven! Dankzij het nieuwe Mussel Aa kanaal (1916) en de aftak naar de haven van Onstwedde, waren afvoer van producten en aanvoer van die wondermest een stuk makkelijker geworden.'

Ruil onder de tafel

Geert Jans verpachtte de boerderij aan zijn zoon Nanne, een echte paardenliefhebber. Het fokken van deze dieren hielp hem door de crisis van de jaren '30. Het was de tijd van de werkverschaffing. Langdurig werklozen uit de grote steden werden ook in Sterenborg aan het werk gezet om woeste gronden te ontginnen.
Na het overlijden van Geert Jans en Zwaantje moesten de eigendommen en met name de boerderijen verdeeld worden onder de vier broers; de dochters werden grotendeels uitgekocht.
'Dat ging door middel van loten. Mijn opa Nanne woonde al op de boerderij in Sterenborg, maar trok het lotje Veenhuizen. Onder de tafel, buiten medeweten van hun vrouwen, ruilden de twee betrokken broers hun erfdeel, zodat Nanne op de ouderlijke boerderij kon blijven.'
In 1962 liet Nanne (1904-1985) een modern voorhuis voor de boerderij zetten.

Van boer naar natuurbeheerder

Nanne hield van paarden; opvolger Geert (1934-2010) en zijn vrouw Freeke kregen vooral te maken met mechanisatie en schaalvergroting in de landbouw. Ruilverkaveling in de jaren '70 zorgde voor het rechttrekken en uitruilen van percelen en het kanaliseren van kronkelende beken.
En als iedereen daar net aan gewend is, krijgen Geert en Freeke met de volgende ommezwaai te maken.
Nanne: 'Na jarenlange stimulatie van zowel productie als schaalvergroting, tovert de overheid in 1990 de EHS uit de hoge hoed; dat was wel even wennen. De EHS verbindt bestaande natuurgebieden en een groot deel van onze landbouwgrond viel in de aangewezen zone langs de Mussel Aa. Onteigening dreigde. Buren verkochten hun land aan Staatsbosbeheer. Mijn vader en ik wilden niet verkopen. Na een intensief proces van 25 jaar en aankoop van grond elders om het bedrijf levensvatbaar te houden, werden we zelf natuurbeheerder van de 60 ha voormalige landbouwgrond. We boeren nu biologisch op de essen en onderhouden de overige gronden.'

En weer verandert het landschap rond Sterenborg. Wat eerst ontgonnen is, wordt weer natuur. De oude historische schuur van de boerderij staat er momenteel triest bij. 'We hebben intensief gezocht naar middelen om de schuur te redden, dat is niet gelukt. Plan is om met de oude gebinten uit 1737 een koepelstal te bouwen aan de andere kant van de boerderij, mét een informatiecentrum over de bijzondere geschiedenis van Sterenborg.'

Met dank aan Freeke en Nanne Sterenborg.