Macht & Pracht

1815 tot 1939

Van hengsten tot kunst in Den Andel

Op de hoek van de Oude Dijk en de Streekweg in Den Andel staat een markant pand, nu Galerie Den Andel, waar het al meer dan een eeuw een komen en gaan is van zeer uiteenlopend publiek.

Van hengsten tot kunst in Den Andel

Hotel van der Steeg in Den Andel, ca. 1954. - Foto: Groninger Archieven

Rond 1900 runde J. van der Steeg een hengstenhouderij voor 'luxe paarden'. De eigenaar van een merrie spande het dier voor de koets en bleef in Logement Van der Steeg overnachten tot zijn merrie gedekt was. De zaken gingen goed, want in 1910 liet Van der Steeg voor het logement het grote Art Décopand bouwen dat er nu nog staat. Tussen de schuur en het hotel/café liep een overdekte doorrit (nu gang en expositieruimte). De gasten reden met de koets vanaf de Oude Dijk de doorrit in en konden 'droog uitstappen' bij het café, waarna paard en koets aan de andere kant naar de stallen werden gebracht.
Al direct na de opening in 1910 stonden er toneeluitvoeringen, publieke verkopingen, veilingen en boeldagen op het programma. Zoon Willem zette de zaak voort en schakelde over op de fok van Groninger paarden, want de vraag naar koetspaarden nam af. Zijn hotel kreeg de naam 'De Gouden Korenaar'. In 1961 moest hij het bedrijf wegens het ontbreken van een opvolger verkopen.

Hart

Het cafébedrijf was inmiddels het hart van het dorp geworden. Iedereen kwam er voor feesten, toneelvoorstellingen, bruiloften, begrafenissen, boeldagen, veilingen, kermis, noem maar op. In het hoekgedeelte was een winkeltje, de Nutsspaarbank hield zitting in het café, evenals de heren- en kinderkapper. De biljartclub had twee biljarts ter beschikking en ook van de eerste telefoon in het dorp werd vaak gebruik gemaakt.

De Familie Gorter nam het stokje over. Vader deed het boerenbedrijf, moeder runde het café, later bijgestaan door haar dochter. Zij stond vanaf haar dertiende haar mannetje. Leerplicht? Het hele gezin, ook haar oudere broer, moest de handen uit de mouwen steken! In plaats van hotelgasten waren er kostgangers: door de week werkten zij in de buurt en in het weekeind waren ze thuis.

In 1977 verkocht Gorter alles aan buurman Meinardi, die belangstelling had voor het bijbehorende land en het terrein. Hij sloopte één van de drie schuren en verkocht de rest aan echtpaar Arkema.

Museum

Zij hadden ruimte nodig om de nog steeds groeiende collectie oude gereedschappen, die Arkema al sinds zijn jeugd verzamelde, te exposeren. Maar toen hij in mei 1984 overleed, was voor zijn vrouw, die samen met hem de verzameling uitbreidde, de aardigheid eraf: 'Ik kan er alleen niet meer voor zorgen en ik heb het geld nodig.' De volledige collectie (60.000 voorwerpen van ruim 60 ambachten) werd opgekocht voor het Ambachtencentrum in Enschede. Voor de verhuizing waren vijftien verhuiswagens nodig.

Café

Daarna werd het weer een café, dat al snel van hand tot hand ging, tot 'drie mannetjes' het als belegging kochten. Toen ging het bergafwaarts, onderhoud bleef achterwege en nadat Café Jonas sloot werd het rond 1992 stil. De inventaris was verkocht en de rest werd eruit gesloopt door vandalen. Vernielzucht is van alle tijden, zie het krantenartikeltje hiernaast. De straffen waren toen wel wat pittiger!

Galerie

Kunstenaars Hélène Grégoire en Steven Roberts kochten het vervallen pand in 1997 om er te wonen, werken en exposeren. 'Maar ze hadden er bij de verkoop niet bij verteld dat het officieel onbewoonbaar verklaard was!' zegt Hélène. Met twee rechterhanden is Steven stevig aan het slopen, bouwen en restaureren geslagen, zodat de galerie in de loop van 1998 haar deuren kon openen. Sindsdien heeft Steven het pand steeds verder opgeknapt en verbouwd tot de prachtige galerie die het nu is. Enkele ruimtes zijn samengevoegd, maar veel oorspronkelijke elementen zijn in hun waarde gelaten. De balzaal is nu Hélènes atelier.
Ook zij zijn na twintig jaar toe aan rust en de galerie staat te koop. 'Maar ik blijf schilderen,' zegt Hélène.
Zij hopen dat iemand de galerie wil voortzetten, maar voorlopig kunt u in ieder geval nog genieten van dit bijzondere gebouw en de tentoongestelde kunst.