In de collectie van de Groninger Archieven bevinden zich twee boekjes met vergeten Sinterklaasliedjes en -versjes.

Onderwijzer met hobby

Het boekje 5 Twee en driestemmige Sint Nicolaasliedjes maakt deel uit van een serie van vijf liedboekjes voor “scholen, huisgezinnen en kinderzanggezelschappen”. De serie is gemaakt door Eppo Jan Boneschanscher, onderwijzer en hoofd van de lagere school in Zuurdijk. Eppo Jan Boneschanscher was geboren in 1852 in Oostwold (Midwolda). Hij kwam uit een echte onderwijzersfamilie. Zijn vader en de vader van zijn moeder waren beide onderwijzer geweest in Oostwold. Zijn broer Engelke Jan Boneschanscher was hoofd van de lagere school in Dwingeloo. Het vak van onderwijzer liet in die tijd voldoende ruimte over voor het beoefenen van een hobby. Engelke stortte zich op de fotografie, maar Eppo had meer belangstelling voor muziek. Hij publiceerde een dertigtal boekjes met bladmuziek, voornamelijk kinderliedjes.

Op de voorkant van het boekje met Sinterklaasliedjes staat: “Bewerkt door E.J. Boneschanscher”. Wat hij precies bedoelt met “bewerkt” is een beetje onduidelijk. Van vijf Sinterklaasliedjes zijn er vier op een bestaande wijs. Zo gaat het eerste liedje “Alle jaren weder legt de Goede Sint” op de wijs van een Kerstliedje van de Duitse componist Christian Heinrich Rinck (1770-1846): “Alle Jahre wieder kommt das Christuskind”. Bij liedje nr. 4 staat de oorsprong van de muziek niet vermeld. Het is mogelijk dat dit lied ook een religieuze herkomst heeft. Maar misschien heeft Boneschanscher dit lied ook wel zelf gecomponeerd. Voor veel andere muziekboekjes heeft hij namelijk zelf muziek geschreven. In ieder geval heeft Boneschanscher in dit boekje met Sinterklaasliedjes ook de educatieve muzieknotatie met cijfers volgens de methode van Émile Chevé toegevoegd.

Een andere 19e-eeuwse Groningse dichter van kinderliedjes was Jan Jacob Anthonie Goeverneur, ook bekend onder het pseudoniem Jan de Rijmer. Goeverneur was in 1809 geboren in Hoevelaken, als zoon van een predikant. In 1816 verhuisde het gezin naar Groningen. Na een studie Letteren in Leiden, vestigde Goeverneur zich weer in Groningen, waar hij zijn brood verdiende als schrijver en vertaler. Tegenwoordig is hij nog enigszins bekend door zijn vertaling van Reizen en avonturen van mijnheer Prikkebeen. Maar hij heeft ook heel wat versjes en liedjes gedicht. Zo publiceerde hij onder meer een boekje getiteld: J.J.A. Goeverneurs Laatste Sint Nicolaas. Nieuwe prettige versjes, vertelseltjes en liedjes. In dit mooi geïllustreerde boekje staan ook twee versjes over Sinterklaas.

Snoep en cadeautjes

De liedjes en versjes geven een mooi beeld van het Sinterklaasfeest in de 19e eeuw. Ook toen draaide het feest om snoep en cadeautjes. In “Tegen Sint Niclaas” noemt Goeverneur een aantal presentjes waar de kinderen op hopen: onder meer een prentenboek, een sabel, een geweer en een pijl en boog. Ook Boneschanscher vertelt in zijn derde liedje wat de Goedheiligman brengt: een keuken met een haardje en blank gepoetst tin. Zoals in die tijd gebruikelijk was, zit er in elk gedicht of lied ook een opvoedkundig element. Goeverneur waarschuwt dat kindertjes die te nieuwsgierig zijn de roe krijgen. En Boneschanscher laat de kinderen vergeving vragen omdat  “somtijds onze kinderplicht / Niet naar behooren werd verrricht”. Maar beide dichters vragen ook aandacht voor een kwestie die in moderne Sinterklaasliedjes niet meer voorkomt: armoede.

Deze Sinterklaasliedjes worden nu niet meer gezongen. Maar niet alle liedjes van Jan Goeverneur zijn vergeten. In dezelfde bundel staat ook “Mop en Mopje” (Toen onze mop een mopje was…). En wie kent niet “Al in een groen groen knollen-knollenland / Daar zaten twee haasjes heel parmant...”?