'Zörg dat Hindrik vot is en dink om Sinie,' zee N.S.B-er Van der Boan, aan Anna dij veur op dam ston en richten stad keek, noar wat der wel goande was. t Was stil op weg. Doodse stil wast, mor der hong n onrust. Anna wus oet ervoaren, noa vief joar oorlog, wat n stille onrust kon betaikenen. N.S.B-er Van der Boan kwam in zien landwachterspakkie der aan fietsen. Zo mor kwoazie toevalleg. Mor hai wus meer, veul meer. En wat e wos, doar dee hai t zienent mit. Hail de oorlog deur. t Was nait de eerste moal dat e Anna woarschaauwde veur onroad.
'Ze binnen op de vlucht,' zee e, 'de moff... de Duutsers. Op t Scholtenshoes is t ain en aal onrust en drokte. De Tommies binnen al in Eel, wordt der zegd. Op t vlaigveld, wordt der zegd.'
'Dat vlaigtuugje van doarnet,' zee Anna, 'was gain Duuts ding, ducht mie.'
'Nee,' zee Van der Boan, 'ze zeggen dat n spionagevlaigtuug van de Tommies is. t Binnen de veurtroepen. Bevrijden is noabie, moar nait veur mie,'zee e en ree vot. Goddaank docht Anna, t zol mie n goie vrijdag geven. 

As Anna zug omdraait en dam op lopt, richten schuur, floiten de eerste voltreffers boven heur heufd. Noaber Niezen het ain deur t glas van koamer kregen en aine komt bie Jan Oetham op bieschuur terechte. Wat haar Van der Boan ook zegd? Ze binnen op de vlucht, de moffen, ze kommen noar t noorden en noar t oosten, noar t Heimatsland. Ze kommen om te schoelen in de boerenschuren. Dij van Niezen, was veur ons bedould, dinkt ze en ze lopt rezeluut deur noar achtern.
'Oetschaaien en moaken dat je vot kommen,' ropt ze deur schuur hin.
'Hai is al slacht,' zegt Tjibbe Broaksmoa en wiest noar t noakende knien. 'Dij is t Poashoaske,' zegt e.
'As je mitnander nait moaken dat je vot kommen, binnen ie allemoal zo t Poashoaske. Moffen kommen van t Scholtenshoes der aan om te schoelen veur de Tommies, dij binnen al in Eel en stoan veur de stad.'
Tjibbe Broaksmoa pakt zien slachtersboudel op, slagt t knienevel over zien scholder en lopt op n draffie vot.
Anna ropt heur jongste zeun en zegt: 'Aalbert loop gaauw in hoes en vroag of Sinie nog even veur mie noar de Bedumerweg gaait, even noar Swoantje, veur n pond zolt.'
Onnerwiel Aalbert in hoes gaait om zien zuster te roupen, lopt Anna wieder schuur in. In schoel achter t heu zitten drijentwinteg jonge onderdoekers. Gusteroavend loat binnen ze kommen. Wel wait woar vandoan. Vanmörgens noa t melken het ze ze allemoal nog n beker waarme melk geven en n plak stoet mit reven kees.
'Vot jonges, goa vot, t kin nait meer. Duutsers binnen op de loop en trekken bie ons en op hail Hoogebrug de boerenschuren in. Loop over t laand, in klaaine groepkes noar t stainfebriek en schoel doar. Doar is t veurlopeg vaileg.' Dat haar ze tussen de regels deur heurd van Van der Boan. Verstilt en versloagen kieken jonges heur aan. Sommegen vluiken binnenmonds, aandern geven heur n haand en kieken heur stil aan. n Poar hebben troanen in ogen.
Noadat ze t eerste plougje noakeken het, stapt ze op hoes aan. Hindrik, heur Hindrik, heur oldste zeun. Woar zit e nou? Ook onderdoken, ook aine zo as dizzent. Woar zit e nou? Joa, in Woltersum, doar zat e. Om zien ollen nait aal te veul in de zörge te loaten, haar e ze n ansichtkoart stuurd. n Ansichtkoart woar e 'Groeten uit Woltersum' onder votknipt har, mor foto luit duudlek n dörpsgezicht zain as dat van Woltersum , mit zien kerk en zien meulen. 'Alles wel Hindrik,' haar e der mit potlood opzet en op t postkantoor haren ze der ook nog n lekkere vedde stempel op postzegel drukt: POST TEN BOER!
'Sinie, loop even noar Swoantje, veur n pond zolt, as t nog kriegen kinst, en direkt weeromkommen, der is onroad. De Tommies kommen.'
'Canadezen en Engelse sigaretten, dat liekt mie wel wat,' zegt Aalbert.
'Hol die stil jong,' zegt Anna, 'waist wel wast zegst? Hou old bist aiglieks.'
'Poasmoandag zeuventien,'zegt e en laagt zien moeke oet.
'Hier kind,' zegt Anna en langt Sinie geld aan.
'Mout ik ook bonnen mitnemen, moe,' vragt Sinie, as ze deur oet stapt.
'Veur zolt nait, wicht,' zegt Anna heur noa.

Verrek, doar cirkelt dat vlaigtuugje weer! n Spionagevlaigtuugje? Wat n boudel, dinkt Anna, spionagevlaigtuugje is der al en Duutsers mouten nog kommen. n Male boudel. En din zugt ze dat e wat valen loat, aan soort van parachute vaalt der wat in t laand, achter schuur.
'Aalbert, loop gaauw ais noar Kloosterslaand, achter t ofdak. Vlaigtuugje luit wat vallen.'
As Aalbert weer in hoes komt, het hai n broen pakje bie zug .
'Wat is dat nou,' zegt Anna, 't liekt wel n roggebrood.'
't Is n zender,' zegt heur zeun. Dus toch n spionagevlaigtuugje, n zender in hoes en Duutsers mouten nog kommen…..
'Och mamme,' zegt Aalbert, 'doar achter in t laand lopen allemoal olle mannen, ze goan richten stainfebriek.'
'Dat binnen gain olle ma…' en Anna brekt heur zin òf. Aalbert heur jongste zeun, wait niks, wait niks van onderdoekers. Hai is nog zo jong, zestien joar en vol maalvreten. Nait vertraauwd wat din ook te zeggen. 'Dat binnen aarbaiders van t stainfebriek. Boudel ligt doar stil en nou zellen ze wel aan t kiewietnusten zuiken wezen?!
Woar blift Sinie toch? Anna wordt aal bezörgder. Van der Boan haar nog zo zegd: dink om Sinie.

As Sinie noa uren weerom is mit n pond zolt, is t knien al broaden en staait pan op kaggel in keuken. 'Kind woar hest wel zeten,' zegt Anna kwoad mor touglieks bliede dat heur dochter derweer is.
'Kon sikkom nait meer over brug kommen. t Binnen allemoal moffen op de vlucht. Summegen goan noar Zuudwol en richten Beem, moar lopen ook gounent over de Wolddiek.'
'En doar bist doe bie stoan bleven te kieken?' Bezörgd en vroagend kikt ze heur dochter aan. Twinteg joar, mooi en goud gevuld zit alles aan heur lief. As ze t zolt in kelder zet, kikt ze noar de bovenste plaank en zegt: 'Mien God moe, wat mouten wie mit zoveul roggebrood veur de Poaskedoagen? Dinken ie dat we omkommen?'
'Hou zo,' zegt Anna en dinkt, zender staait der ook tussen.

As Freerk oet t laand van Paddepoul komt, zegt e tegen zien zeun en dochter: 'Sinie en Aalbert, kom ais mit, we goan noar de bunker, bie de brug. Duutsers trekken vot en wie goan kieken wat ze achter loaten.' 

Mit zien drijen stappen ze de bunker binnen en kieken rond. Zo te zain is alles in flinke hoast achterloaten. Aalbert vindt n Duutse helm en draait hom om. Der zit nog n blouderge Duutse kop in, mit ogen haalf open. Verschrikt loat e hom vallen. Sinie vaalt zowat flaauw. Even wieder vinden ze twij stevels, bainen zitten der nog in. Twij aarms hebben ze ook nog vonden. Mit zien drijen zuikenze nog wat deur, mor t liggoam vinden ze nait. Wel n grode flezze rooie odeur. Aalbert stekt hom tussen zien raim dij hai om zien overall dragt. Mit zien drijen lopen ze weer noar hoes en din…inainen…brekt de hel lös. Canadezen schaiten vanof Eel t ofweergeschut kepot dij veurheur hoes staait, in t laand van Bayem.
'Goa plat liggen,' ropt Freerk verschrikt aan zien kinder, 'zo plat meugelk liggen blieven.' Aalbert let zug veurover valen en vuilt t nat worden in zien kruus. Flezze is knapt en de rooie odeur trekt deur zien overall hin.
Noa n zetje, as alles weer wat rusteg worden is, stoan ze op en goan op hoes aan. Anna, dij hail allain in hoes bleven is, staait dodelk ongerust op weg oet te kieken. Woar, in Godsnoam, woar blieven ze. Woar binnen ze, hou is t met ze, woar, woar, woar? En din inainen zugt ze ze aanlopen kommen.En ze zugt de grode rooie plek in Aalbert zien blaauwe overall. Van bangeghaid en bezörgdhaid jammert ze t oet en wil heur hoar zowat oet heur heufd trekken.
'Rusteg mor, rusteg mor, 'ropt Freerk, 't is niks, t is odeur.'
'Wat veur n deur,' ropt Anna.
'Odeur,' zegt Aalbert en legt zien moeke de toudracht oet. Sinie mout inains zo laggen om de haile konsternoatsie en plast in heur broek.

*

t Is stille zotterdag. Aalbert en Sinie stoan op weg. Zun striekt baaident over t gezicht. t Is hemelsmooi weer. In veurtoen, dij nou gruintetoen is, staait n prunusboom in aal zien pracht te bluien.
'Kiek ais,' zegt Aalbert en let zien zus n roar ding zain.
'Wat is dat nou,' vragt Sinie.
'Dat is n Panzerfaust,' zegt Aalbert.
'Hou komst doar aan,' vragt Sinie schrokken.
'Oet de bunker,' zegt Aalbert, 'k heb hom in mien buutse stoken.'
'Mor guster din,' vragt Sinie wit wegtrekkend.
'Guster,' zegt Aalbert, 'haar ik hom in mien buutse.'
'Dou weg dat ding, dou vot,' weert Sinie òf.
Aalbert gooit hom in t Botterdaip en geliek n ondergrondse ontploffen. n Fontaain wotter, mit stukken wit vis komt noar boven. Ze lopen over t brugje noar de veurdeur. Freerk is net bezeg stropakkenveur t kelderroam te zetten. Op aanwiezens van Hindrik binnen ze nou drok dounde om trap, dij boven kelder ligt, òf te dekken. Anna rolt traploper op en der worden woagenplaanken op legd en vastspiekerd. Din wordt trap tot aan boven tou volstoapeld mit stropakken. 'Doar smoren kogels in,' haar Hindrik zegd, veur dat e vot gong. 'Zo mout je t doun.' Hindrik haar veul bouken lezen over de oorlog van vattien-achttien. Boat het nait, din…

Onderwiel was Anna begonnen om schilderijen van mure te hoalen en ze onder divan te stoppen.

Noa n ongewone stilte in de middag gaait t luchtalaarm òf en geliek floiten de voltreffers en grenoaten over de hoezen van Hoogebrug.
'Kelder in, kom kelder in,' ropt Anna. 'Freerk woar bist, Sinie, Aalbert kelder in.' t Ofweergeschut staait te trillen en hail Hoogebrug trilt mit. In kelder zitten ze nou bienander. Stief tegen Aalbert aan ligt n klaain broen hondje te trillen en te piepen. Din wordt t ombeurten donker en licht in kelder. n Duutse soldoat kropt achter stropak, veur t kelderglas. Hai schut mit zien geweer ain kogel richten stad en der kommen doezenden weerom, dij ketsen rondomrond in. Din gait e stoan en trekt zien klaaier oet en swaait der mit.
'Dat is ain mit frontkolder,' zegt Freerk.
'O God,' ropt Anna, 'geef hom de kogel, aans goan wie der allemoal aan.'
Heur schaitgebed wordt votdoadelk verheurd. Nog n poar kogels en t blieft stil achter stropak. Deur t kelderglas zain ze nou n haalfnoakende Duutse soldoat dood op riepe veur de veurdeur liggen.
Din wat floiten in de lucht, wat gerommel aan geluud, n tik… pats. Mit n grode doffe dreun trilt de grond in de kelder. Anna pruift stof op de lippen. Grode konsternoatsie. Stainen valen enter over twenter boven heur heufden. 'O God, t hoes is boven ons inzakt,' jammert ze en wil tot kelder oet. Ze is nait meer te holden. Ze trekken heur aan bainen noar beneden. Ze komt mit heur kinne over alle traptreden noar beneden. Heur kinne is raauw schoafd. In n lege keulse pot vinden ze wat wotter. Mit tip van t schoet wasken ze heur gezicht der mit òf. Ze gilpt t oet. t Bliekt zuurkool-pekelwotter te wezen. Op kelderplaank staait nog n pot mit reuzel en ze smeren heur doar wat van om de kinne.

Freerk en Aalbert goan op onderzuik oet. Ze perbaaiern kelderdeur open te kriegen en din stoan ze in keuken. t Hoes is nait inzakt. Ziedmuur ligt der oet. Muren van veurkoamer en ziedkoamer liggen in brokken op dam. In ziedkoamer zit t vol Duutse soldoaten. Ze binnen hui en drok. Aalbert lopt weer noar kelder en zegt: 'moe, der binnen allemoal soldoaten in hoes en ze hebben n melkbuzze vol thee bie zug.'
'Sinie in kelder blieven,' zegt ze körtof en kroept der zulf oet. Ze zugt de melkbuzze, ze snoeft, ze roekt, kiekt de soldoaten aan. Ze binnen allemoal zo dronken as wat en de 'thee' bliekt rum te wezen. Doen van draank en frontkolder. Nou hebben we din de Duutsers in hoes, dinkt ze. Dink om Sinie, zee Van der Boan nog zo! Sinie mout in kelder blieven. t Gerommel en t schaiten gaait deur. En din weer n klap. n Voltreffer bovenop vaistaal. Koien gieren t oet. Doar, doar achter, dinkt Anna, aarme baisten, wat is der gebeurd? Ze wil noar boeten lopen.
Freerk ropt: 'Bist gek mins, deur t vuur hin, komst nooit levend op achterdeel aan.'
'k Wil der hin, heur, heur din toch,' en ze vlucht vot. Kogels vlaigen heur om oren en op dam zugt ze d’haalf inzakte vaistaal. Koien gieren mor deur. As ze bie schuur komt, zugt ze ook dooie koien. Glas, stof en splinters en gierende koien. Ze hebben de buuk openreten, en bie elke oademhoalen vringen daarms noar boeten. t Is n gegier van jewelste.
Op n draf gaait ze weerom noar hoes. Ze zöcht de maist nuchtere soldoat oet en zegt mit drieste stim: 'Mit kommen doe, mitkommen nach bauernhaus, mitkommen.'
As ze mit heur baaident tussen de koien stoan, zegt ze kordoat: 'Doodschiessen, doe doodschiessen.' De haalfdronken soldoat schait op heur kemmando de koien tot t lieden oet.
Zomor inainen staait slagter Tjibbe Broaksmoa in schuur en begunt de dooie koien aan te snieden. t Vuur vlugt hom nog om d'oren en bie elke kogelfloit doeknekt de man wat en gaait wieder mit slachten.
As of hail Hoogte roeken kon dat der wat te hoalen was, zo ston haalf Hoogte der inains mit oakers en wasketobbes. Stoapels vlees werder der, deur t vuur hin, noar De Hoogte sleept.

*

Poaskezundag. Zo goud en zo kwoad as t kon hebben ze in de inzakte schuur smörgens nog de overbleven koien molken. Aander boeren op Hoogebrug haren Duutsers in de schuren zitten. Bie Freerk en Anna nait, doar zaten ze in hoes, en Sinie in de kelder.
t Schaiten ging de haile zundag deur. In de middag kwam t ofweergeschut eerst goud op gang. Maiste tied wui deurbrocht in kelder. Anna perbaaiert n tasse kloar te moaken. Polis-pepieren, molest-verzekernpepieren, zulvern theelepeltjes en aander goud kwam in tas dij op kast ston in keuken. t Schaiten kwam weer op gang. n Körde klap en pang… doar vloog de spoorbrug de lucht in en hail Hoogebrug haar gain glas meer in de roamen. n Zetje loater wui de brug over t Nij-kenoal opbloazen.
't Wordt te gevoarlek,' zegt Anna, 'wie mouten vot, moar hou? Mit Woagen, hou din? t Peerd is dood kommen bie voltreffer op schuur.'
En of t zo wezen mos, ston doar inains Kamstroa mit zien old peerdje.
Kamstroa zee: 'Moak dat je vot kommen, goa de Wolddiek op.'
Freerk spant t peerd veur de woagen, Sinie komt tot kelder oet en mit zien vèren goan ze vot. Anna dinkt, zellen we hier ooit weerkommen. En Hindrik, woar is Hindrik? t Peerd van Kamstroa wilnait al te best lopen en waigerde gedureg. Op Wolddiek aankommen luip ter zowoar nog n peerd in t laand. t Was de kidde van Roelf Jansen. Deur t vuur hin het Freerk ze omwisseld, en dizze wol wel lopen.
Achter op Wolddiek, bie Oosterbeek konden ze terechte. In grode schuur en bieschuur het dij naacht haalf Hoogebrug sloapen.
In mörgentied, as zun net aan hemel komt, moakt kroegholder Roelf Hamming Anna wakker. 'Grootmaark staait in braand en wie binnen bevrijd. Hoogebrug is gusteroavend loat nog bevrijd,' zegt e.

*

Poaskemoandag. Aalbert is joareg. As ze weer bie hoes kommen, zain ze t ledikant haalf tot dak oet boven dam hangen. n Widde loaken wappert wat in n lij veujoarswindje. Van weg òf kiek je nou zo deur veurkoamer en ziedkoamer hin.
'Wie huiven veurlopeg gain sleudel bruken,' zegt Anna en perbaaiert zichzulf moudveren in te proaten.
Freerk spant t gelaind peerd van Roelf Jansen oet.
Anna kikt wat der van heur hoes overbleven is en zugt de panne mit t knien nog aal op kaggel stoan. n Knien vol mit glassplinters. Din zugt ze de tas, dij staait nog zo op kast in keuken zoas ze homzundag hinzet het.
Aalbert komt van achter en ropt: 'Mamme, mamme, kom gaauw, der stoan zeuven Duutsers in de sloot, onder t ofdak.'
Op n draf lopt ze mit noar achtern en zugt ze stoan. Zeuven jonge Duutsers, kinder binnen t nog. Vieftien, zestien, zeuventien joar, stoan tot aan haals tou in sloot en roupen: 'Mutti, mutti, ach mutti hilfe, hilfe.'
'Trek ze der oet Aalbert,' zegt ze en lopt over de rommel van de inzakte vaischuur vot. In schuurdeur blieft ze stoan en draaid zug om en zegt, terwiel ze mit de rug van heur haand de troanen van heur wange veegt: 'Bring ze noar de regenbak, loaten ze zug wasken, Sinie zuik drögeoveralls op. Ik goa in hoes en zet melk op.'
As jonges zug hemmeld hebben en net van de waarme melk drinken, komt ter n flinke Nederlander aan. t Is Rieks Medemoa van n poar hoezen wieder. 'k Heurde dat hier moffen binnen. Hé joe, voele rötmoffen, zwijnhonden,' reert de man en hai trapt ze hail de weg veur zug aan. Noar garage t Noorden woar n verzoamelpost is veur Duutse kriegsgevangenen.
'Hé doe,' ropt Anna hom noa, 'hol doarmit op. Wat bist ja n flinke kerel, Rieks Medemoa. Nou, doe hest n lintje verdaind heur. Grode verzetsheld. Hou old binnen dien kinder?'