Groningen Stad
1876
Aletta Jacobs (1854 – 1929): Iconische Feministe
Aletta Jacobs was vaak ‘de eerste vrouw die…’. Ze was de eerste vrouwelijke studente die afstudeerde aan een universiteit en de eerste vrouwelijke arts, maar ook de eerste vrouw die op de schaats stond op de Amsterdamse grachten. Ook was ze voorvechtster van de rechten van de vrouw. Hierdoor werd deze vrouw uit de Groninger Veenkoloniën het boegbeeld van de eerste feministische golf in Nederland.
Buste van Aletta Jacobs voor het Harmoniecomplex van de RUG. Foto: Sanne Meijer
Aletta Jacobs komt uit een bijzonder Joods gezin van elf kinderen en is opgegroeid in het Groningse Sappemeer. Haar vader was huisarts en haar moeder zorgde voor het grote gezin. In 1892 trouwde Aletta Jacobs met Carel Victor Gerritsen, een Nederlands politicus. Jacobs’ grote kinderwens is nooit uitgekomen: in 1893 kreeg ze een zoon maar deze stierf kort na zijn geboorte.
Eerste Nederlandse vrouw die afstudeerde aan een universiteit
Toen Jacobs zes jaar oud was, droomde ze er al van om net als haar vader en broer Julius arts te worden. Ze wilde daarom niet naar de jongedamesschool, maar écht studeren. Jacobs behaalde op 26 juli 1870 haar examen voor leerling-apotheker. Hiermee was het niet gedaan: “Waarom zou een vrouw wel apotheker en geen dokter kunnen worden?”
Jacobs wilde naar de universiteit. Ze schreef de liberale minister Thorbecke een brief met het verzoek om academische colleges te volgen op de universiteit. Thorbecke was ernstig ziek, maar vlak voor zijn dood gaf hij haar toestemming. Haar doctoraal behaalde ze in 1876. In 1878 vertrok ze naar Amsterdam en promoveerde op 8 maart 1879 tot doctor in de medicijnen: haar meisjesdroom was uitgekomen.
Aletta Jacobs. Bron: Fotograaf onbekend, Groninger Archieven (1785_28561)
Vrouwenemancipatie
Gedurende haar leven heeft Jacobs gestreden voor de rechten van de vrouw - onder andere door in haar huisartsenpraktijk in Amsterdam vrouwen te helpen aan voorbehoedsmiddelen. Maar daar stopte het niet: vrouwen moesten kunnen stemmen. Jacobs richtte samen met een groep andere vrouwen de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht (VvVK) op. Jacobs was van 1903 tot 1919 voorzitster. In 1911 en 1912 maakte ze zelfs een wereldreis om ook buiten Nederland het vrouwenkiesrecht te stimuleren. In 1919 werd het vrouwenkiesrecht ook daadwerkelijk verkregen.
Grote betekenis
Jacobs’ leven is van grote betekenis geweest voor de Nederlandse vrouw. Als studente, als arts en als politica heeft zij uit een gevoel van rechtvaardigheid gestreden tegen het dubbele moraal. Jacobs is één van de weinige vrouwen die is opgenomen in de nationale geschiedeniscanon en wordt op verschillende manieren herdacht. Zo staat er een borstbeeld van Jacobs op het plein voor het Harmoniecomplex in Groningen en wordt er één keer in de twee jaar de Aletta Jacobs-prijs uitgereikt.