100 jaar vrouwenkiesrecht

1640 tot 1714

Anna van Ewsum: een onsterfelijke borgvrouw

Anna van Ewsum (1640 – 1714) was een machtige borgvrouw, woonachtig op de borg Nienoord te Leek. Haar bekendheid is vooral te danken aan het prachtige praalgraf in de kerk van Midwolde, vervaardigd door de beroemde beeldhouwer Rombout Verhulst.  Anna van Ewsum richtte dit praalgraf op ter nagedachtenis van haar twee overleden echtgenoten, maar zij vond ook zelf haar rustplaats in de kerk van Midwolde.

Anna van Ewsum behoorde tot één machtige adelgeslachten van Groningen. Ze was de laatste en enige erfgename van de familie Ewsum en de laatste bewoonster van borg Nienoord te Leek.

Erfdochter

Anna van Ewsum werd geboren als de dochter van Willem van Ewsum, heer van de borg Nienoord, Vredewold en Noordwijk, en Margaretha Beata von Freitag zu Gödens. Anna behoorde tot een machtig geslacht in de Groninger Ommelanden. Vanaf ongeveer 1524 behoorde de borg Nienoord in Leek tot hun bezit. Ze behielden hun kapitaal onder andere door de Nienoordse veenwinning.

Van Ewsum was enig kind en hiermee de laatste erfdochter van de borg Nienoord en bijbehorende bezittingen. In 1643 overleed haar vader Willem en erfde zij alle bezittingen. Haar moeder, Margaretha, hertrouwde twee jaren later met Rudolf Wilhelm van Inn- und Kniphuisen. Hij behoorde tot een Duits adellijk geslacht dat inmiddels ook behoorde tot de meest aanzienlijkste geslachten in de Ommelanden.

Het eerste huwelijk

Het hertrouwen van moeder Margaretha was vermoedelijk ook de aanzet voor het huwelijk van Anna met Carel Hieronymus van Inn- en Kniphuisen, in 1657. Hij was een broer van haar stiefvader. Dit huwelijk was waarschijnlijk een manier om het aanzien van beide families te verstevigen. Het huwelijk was echter van korte duur, want Carel Hieronymus van Inn- en Kniphuisen overleed in 1664. Anna liet voor hem, en ook alvast voor haarzelf, een wonderschoon grafmonument vervaardigen in de kerk van Midwolde, door de bekende beeldhouwer Rombout Verhulst. Het vervaardigen kostte drieduizend rijksdaalders.

Het tweede huwelijk

In 1665, een jaar na de dood van haar eerste echtgenoot, hertrouwde Anna van Ewsum met zijn neef, Georg Wilhelm van Inn- en Kniphuisen. Van Inn- en Kniphuisen vergrootte in 1694 de macht van dit echtpaar aanzienlijk doordat hij in 1694 door de Duitse keizer in de gravenstand werd verheven. Uit dit huwelijk werd één zoon geboren, Carel Ferdinand. Na het Rampjaar 1672 nam de veenwinning weer toe, en hiermee kon het paar de grote schulden van de familie af betalen. Het zijn gouden jaren voor de borg: het echtpaar liet de borg en de tuinen voortdurend verfraaien door de bekendste kunstenaars, zoals Hermannus Collenius. In 1685 schildert hij op Nienoord vele wanddecoraties.

Het praalgraf

In 1709 overleed Georg Wilhelm van Inn- en Kniphuisen. Het is onbekend wanneer, maar er is een engel, een putto, verwijderd van het praalgraf om plaats te maken voor Georg Wilhelm van Inn- en Kniphuisen. Het beeld van Anna’s tweede echtgenoot is gemaakt door Bartholomeus Eggers. In 1714 overleed Anna op een leeftijd van 74 jaar.

Anna van Ewsum was een vrouw die bijzonder veel macht heeft verkregen in de Groninger Ommelanden. Deze macht verstevigde zij strategisch door te trouwen met het net zo machtige geslacht van Inn- en Kniphuisen. Haar macht en pracht komt naar voornamelijk naar voren middels het praalgraf in de kerk van Midwolde. Daar ligt zij trots te midden van haar twee echtgenoten. Door het wonderschone praalgraf verwierf ze marmeren onsterfelijkheid.