Macht & Pracht

1648 tot 1815

Bocum en Bokum

De boerderijen Oud Bokum en Nieuw Bocum liggen net ten noorden van Kloosterburen, naast elkaar, uitkijkend over de vlakke polder. De boerderijen hebben een lange historie die teruggaat tot de vroege middeleeuwen.

Bocum en Bokum

Demonstratie van een elektrische dorsmachine achter de schuur van Oud Bokum, ca. 1913. - Foto: www.beeldbankgroningen.nl (2138-7964)

Op een huiswierde ten noorden van Kloosterburen stond een steenhuis dat in 1462 bewoond werd door ene Bokema en naderhand is uitgebreid. Vermoedelijk werd er rond 1631 pas een dijk omheen gelegd, op een kaart uit die tijd wordt hij bij 'Popke te Boocum' aangegeven als 'Nieuwe Dijck, over vijf jaer gelegt'. Hij was niet bestand tegen de Kerstvloed van 1717; zowel de dijk als Boocum zijn volledig weggevaagd. De bewoners zijn waarschijnlijk door de golven verzwolgen. “Het was hier toen één grote desolate toestand,” zegt Remt Meijer, bewoner van Nieuw Bocum.

Na de Kerstvloed

Na de aanleg van een nieuwe dijk, door Thomas van Seeratt, kon er in 1718 weer gebouwd worden. Munting, een domineeszoon uit Oldehove, stichtte net binnen de nieuwe dijk een boerderij die hij ook Bocum noemde. Na zijn dood namen zijn dochter en haar man Borgman de boerderij over en hun twee zoons volgden hen weer op.

Het ging goed met de boerderij. De landerijen groeiden door het inpolderen van de buitendijkse aanwas en beide broers besloten in 1819 het land te splitsen. Er was inmiddels genoeg land voor twee boerderijen. Zo ontstonden Oud Bokum en Nieuw Bocum, met elk een broer Borgman. De schrijfwijzes met c en k werden toen ook vastgelegd, al heeft Remt Meijer een voorkeur voor de c.

Tien generaties

De familie Borgman was zeer ondernemend. Eén van de zoons van Oud Bokum vertrok naar Amerika. De andere, die hem ging bezoeken, zag daar moderne Arendploegen. Hij was enthousiast en nam een exemplaar mee naar huis. Deze ploeg bleek heel geschikt voor de Groninger klei en heeft een ommekeer in de landbouw teweeg gebracht.

De broer die op Nieuw Bocum ging wonen, was niet alleen boer. Hij was ten tijde van de Republiek schout, bleef zitten in de Franse tijd en heette ‘maire’ en werd vervolgens burgemeester onder koning Willem I. Meijer: “Drie keer dezelfde functie onder drie verschillende staatsvormen. Je kunt zeggen dat hij een opportunist was, een plucheplakker! Bovendien was hij ook nog reserveofficier. Deze man was wel ondernemend!” Maar de tijd zat hem niet mee, hij kreeg slechte prijzen voor zijn granen, waardoor hij Nieuw Bocum moest verkopen. De man van zijn zuster, Remt Pieter Meijer, kocht het van hem en sindsdien woont de familie Meijer op deze boerderij. “Mijn zoon komt nu als tiende generatie vanaf Munting op deze boerderij!”

<p>Op een onbekend schilderij is te zien hoe Bocum na de verwoesting in 1717 is herbouwd en hoe er een slingertuin is aangelegd. &ndash; Foto: www.beeldbankgroningen.nl (818-21938)</p>

Op een onbekend schilderij is te zien hoe Bocum na de verwoesting in 1717 is herbouwd en hoe er een slingertuin is aangelegd. – Foto: www.beeldbankgroningen.nl (818-21938)

Oud Bokum

Oorspronkelijk waren beide boerderijen in oost-westrichting gebouwd en stonden ze met de achterkanten naar elkaar toe. Volgens overlevering konden de beide broers elkaar in de keuken zien zitten als alle deuren open stonden. Daar kwam in 1858 verandering in: Oud Bokum werd grondig verbouwd, waarbij het geheel een kwartslag draaide. De boerderij werd van het Oldambster type dat toen in zwang was.
Een deel van de oude schuur is blijven staan, maar is niet duidelijk te onderscheiden, doordat materiaal is hergebruikt. Onderzoek toonde aan dat één van de bomen van de gebinten in 1560 was geplant op een berg in Oostenrijk en in 1640 was gekapt. Maar pas in 1718 is dat hout in deze boerderij verwerkt. Waar kwam dat vandaan? Aangespoeld? Misschien kwam het wel uit het oorspronkelijke Boocum.

Verschillende verbouwingen volgden, waaronder de bouw van de serre in 1928. Meijer: ”Het is een monument waarin gewerkt wordt. Om met de tijd mee te gaan moeten er soms dingen aangepast worden. De schuurdeuren waren 3 meter breed, dat was ruim genoeg voor een wagen met schoven, maar een trekker met spiegels komt er al niet meer door, laat staan de landbouwmachines!”

De boerderijen zijn wisselend in één of twee handen geweest, telkens bij broers of neven. Nichten van Meijer hebben Oud Bokum echter in 2005 verkocht aan een stichting. Maar Meijer heeft het pand weer teruggekocht. Er worden evenementen en manifestaties gehouden en verschillende scholen maken er gebruik van. Meijer: “Het is wel spartaans: er is geen verwarming en geen warm water.”