Pioniersgeest
1923
‘De Drijver’: Jan Buiskool
Burgemeester en oud-dominee Jan Buiskool werd bekend door zijn enorme gedrevenheid om werklozen aan de slag te krijgen. Hij is geprezen vanuit Den Haag, maar gehaat door de arbeiders. Een kleine biografische schets over het leven van Buiskool en zijn inzet om de werkloosheid te bedwingen.
Buiskool werd op 17 januari 1875 te Heveskes geboren. In Groningen doorliep hij het gymnasium en studeerde daar ook theologie. Voordat hij burgemeester werd, was hij in onder andere Dronrijp, Holwerd en Anloo dominee. In 1919 werd hij burgemeester van Vlagtwedde. Hier zette hij zich al in voor de bestrijding van werkloosheid. Hij liet de plaatselijke werklozen werken in ruil voor bijstand. Toen hij in 1922 burgemeester van Delfzijl werd, werd zijn aanpak grootschaliger.
Rijksinspecteur
Buiskool ergerde zich groen en geel aan de hoeveelheid werklozen die in Delfzijl op straat rondhingen en niet 'wilden' werken. Hij had grootse plannen om het probleem aan te pakken. Daarom benoemde het ministerie van Binnenlandse zaken Buiskool in 1923 tot 'Rijksinspecteur der werkverschaffing en steunverleening' voor de provincie Groningen. Als Rijksinspecteur richtte Buiskool de 'Vereenigde Groninger Gemeenten' op. Hij werd zelf directeur van de maatschappij. Gemeenten kregen de mogelijkheid zich in de maatschappij in te kopen en via de maatschappij hun werklozen te werk te stellen.
Keihard
Als Rijksinspecteur had Buiskool het laatste woord over de vele regels die aan de werkverschaffing verbonden waren. Hij liet zich niet vermurwen en was spijkerhard voor de arbeiders. Ze kregen alleen de minimale arbeidsvoorwaarden. De arbeiders vonden hem echter zeer onredelijk en klaagden steen en been over de slechte arbeidstoestanden. Bij de werkverschaffing in Westerwolde zijn als gevolg daarvan verschillende stakingen geweest. In reactie op een conflict met een onderhandelaar van de landbouwbond zei hij eens het volgende:
'Hij begon te dreigen met staking -en u weet- voor een dreigement val ik nooit om. Integendeel, dan verzet ik mij instinctief met al de energie waarover ik beschik.'
Het enige gevolg voor stakers was dan ook schorsing van de werkverschaffing, waardoor ze voor korte of langere tijd in de steun belandden. De 'Wreker' of 'Drijver' was een bijnaam voor Buiskool die hij aan zijn bikkelharde beleid had te danken.
Overtuiging
Buiskool was streng en onverbiddelijk was en hij hield veel van zijn werk. Hij was ervan overtuigd dat hij met de werkverschaffing veel mensen hielp. Op 1 november 1934 vierde hij zijn 12½- jarig jubileum als burgemeester van Delfzijl. In zijn toespraak gaf hij aan dat hij hoopte nog vijf jaar door te werken. In 1936 werd hij echter ernstig ziek en overleed twee maanden later. Zijn begrafenis werd massaal door belangstellenden bezocht.