Pioniersgeest
1900
De Toekomst: 68 jaar strokarton
De Toekomst, de oude strokartonfabriek in Scheemda opgericht in 1900, werd 68 jaar later gesloten. De fabriek is sinds kort helemaal gerestaureerd en valt op in het landschap. Hij herinnert ons aan het verleden, aan de tijd van de strokarton. Deze industrie gaf een impuls aan de werkgelegenheid in Groningen. Voor veel Groningse families loopt de strokarton als een rode draad door hun familiegeschiedenis heen. Vaak waren er meerdere generaties werkzaam in één van de 21 strokartonfabrieken die Noord-Nederland heeft geteld. De Toekomst in Scheemda is nu een verwijzing naar het verleden. Een verleden dat bestond uit strokarton en veelal hard werken. Wat overblijft zijn de herinneringen, de verhalen en soms foto’s uit die tijd.
Strokartonfabriek De Toekomst in 2009, vlak voor het begin van de restauratie. Foto: Hans Pama via Flickr.
Tjakko van Dijk
Tjakko van Dijk werkte meestal in de werkplaats van de fabriek. Zijn familie is jarenlang verbonden geweest met De Toekomst.
"Zowel mijn opa als mijn vader én oom hebben bij De Toekomst gewerkt. Mijn opa, Tjakko van Dijk, werkte jarenlang als stoker bij de fabriek. Mijn oom Johannes werkte er als machinist. Mijn vader deed werk in het productieproces, onder de kokers noemden ze dat. Hij heeft zelfs een gouden horloge ontvangen omdat hij meer dan veertig jaar bij de fabriek heeft gewerkt."
Met de kokers worden de grote bolkokers bedoeld die in De Toekomst te zien zijn. Ook Tjakko zelf werkte enkele jaren bij De Toekomst. "Ik werkte meestal in de werkplaats. Samen met Franken, Lugtenborg en Timmer." Tjakko bewaart goede herinneringen aan de fabriek, maar herinnert zich dat De Toekomst ook mindere jaren kende.
"Bijvoorbeeld tijdens de oorlog. Ik sta op een foto als klein jongetje terwijl mijn vader mijn hand vasthoudt. Naast mij staat mijn broer Harm. De soldaat voor het schildwachterhuisje was een Nederlandse soldaat. De foto is genomen in 1939, vlak voor de bezetting. De brug waar we op staan is later door de Duitsers opgeblazen. De fabriek heeft tijdens de oorlog een tijd stil gelegen."
Familie Lugtenborg
Ook mevrouw van der Laan-Lugtenborg herinnert zich de oorlogstijd nog goed. Haar vader was op zijn negentiende begonnen als stoker bij De Toekomst. Ondanks de zorgen over de oorlog was er bij de familie Lugtenborg altijd genoeg te eten.
"Mijn vader huurde verderop in Scheemda een tuintje waar hij aardappels verbouwde. Daardoor hadden wij altijd genoeg te eten. Maar als hij merkte dat anderen te weinig hadden, dan gaf hij een deel van zijn aardappels weg. Zo kwamen er op een avond, het was al bijna elf uur, een man, een vrouw en hun dochtertje helemaal op de fiets vanaf Groningen. Ze vroeger om eten, omdat ze al zo lang niets hadden gehad. Toen werd snel de tafel gedekt en kregen ze een stuk roggebrood en bruine bonensoep.
Rond 1956 werd mijn vader geridderd, omdat mijn ouders tijdens de oorlog onderduikers hadden gehad. Maar ik ben zelf van 1936, dus daar weet ik het fijne niet meer van."
Doordat de vader van mevrouw van der Laan-Lugtenborg zelf armoede heeft gekend, gaat hij zich inzetten voor de arbeiders."Mijn vader is één van de oprichters geweest van de Bond van fabrieksarbeiders. Daar werd hij later voor gehuldigd. Na zijn pensioen kreeg hij van deze bond een reis naar Vierhouten aangeboden."
Niet alleen de vader van mevrouw van der Laan-Lugtenborg werkte in de strokartonindustrie. Ook haar broer, Geert Lugtenborg heeft jarenlang bij De Toekomst gewerkt.
"Mijn broer Geert begon rond 1939 met werken bij De Toekomst. Hij werd daar aangesteld als monteur. Daarvoor had hij de Technische School in Winschoten afgerond. Tijdens de oorlog moest mijn broer naar Duitsland om te werken. Daar moeten mijn ouders het moeilijk mee hebben gehad. Na de oorlog werd mijn broer opnieuw aangesteld bij De Toekomst als monteur. Toen hij 27 jaar was trouwde hij met Eline Veldkamp. Hij bleef tot aan de sluiting van de fabriek in 1968 werken bij De Toekomst."
Mevrouw Van Vegten
De vader van mevrouw van Vegten, Hendrik Komdeur, heeft in totaal veertig jaar bij de fabriek gewerkt als fabrieksarbeider.
"Voor mij was De Toekomst gewoon een fabriek waar mijn vader werkte. Veel herinneringen heb ik hier niet aan. Toch vond ik het als kind wel eens lastig. Mijn vader werkte in ploegendiensten en sliep vaak overdag, dan moest je een hele dag stil zijn."
Na de sluiting van de fabriek is Hendrik Komdeur gaan werken bij Acheson in Scheemda. Hij heeft hier vijf jaar gewerkt, daarna is hij op 59 jarige leeftijd overleden.
'De mensen van de Strokartron' is een project geweest waarbij honderden mensen die betrokken zijn geweest bij de strokartonindustrie, hun verhalen en foto’s hebben gedeeld. Het resultaat is te bekijken op demensenvandestrokarton.nl.