In de stad Groningen waren verschillende trammaatschappijen actief. Iedere maatschappij had een eigen tramlijn. Eén van deze maatschappijen was de Tramwegmaatschappij Groningen – Paterswolde – Eelde, afgekort GPE. Deze maatschappij was in 1896 opgericht en ook deze tramlijn verving de omnibus. De lijn van de GPE liep van het Zuiderdiep in Groningen, via de Westerhaven en de Paterswoldseweg, via de Groningerweg naar de Hoofdweg in Paterswolde, tot aan de afslag naar de Esweg in Eelde.

Van zeer min gehalte

Er was in Groningen wel veel kritiek op de paardentrams en dan met name op de staat en het onderhoud van het spoor en de wagons. Sommige lijnen hadden bijvoorbeeld regelmatig te maken met verzakkingen van de rails. Het reizen met een paardentram zou niet bepaald comfortabel zijn. In 1906 beklaagde de schrijver J.W.H Cordes zich in het blad Eigen Haard over de tramwegmaatschappijen van Groningen. De wagons waren volgens hem: 

De paardentram van de GPE bleek wel een uiterst populair vervoersmiddel. In de eerste zes maanden van haar bestaan vervoerde de GPE ruim 42.000 passagiers tussen Groningen en Eelde. Het waren vooral recreanten en forenzen die gebruik maakten van deze tramlijn. Een enkele reis 1^e klas kostte 50 cent en een enkele reis 2^e klas kostte 35 cent. De 1^e klas wagons waren dicht, maar de wagons van de 2^e klas waren open. In de zomermaanden kwam het regelmatig voor dat meerdere overvolle trams met recreanten tegelijkertijd aankwamen in Paterswolde.

Vooral met mooi weer namen vele mensen vanuit Groningen en omgeving de tram om in Paterswolde hun vrije tijd door te brengen. Wanneer de temperatuur daalde, werden er in de wagons stoven geplaatst om voor meer comfort te zorgen. Zowel in Eelde als in Groningen stond een grote ketel met daarin 140 liter warm water, dat in de stoven werd gegoten zodat de reizigers in de trams tenminste warme voeten hadden. 

Van paard naar Pegasus

In 1921 werden de paarden vervangen door Ford-trucks, omdat de inzet van paarden te kostbaar bleek. De voerprijzen en de kosten voor de stalling waren sinds de Eerste Wereldoorlog enorm gestegen en de GPE had veel paarden nodig om de benodigde wagons te kunnen inzetten. Een paard kon niet te lang werken en moest na 2 tot 3 uur worden afgelost. Veel paarden betekende dat er ook veel personeel nodig was om voor al deze paarden te zorgen. De paarden waren dus een flinke kostenpost voor de GPE.

Een truck kon daarentegen wel twee tot drie wagons trekken en had een snelheid van 20 km/uur. Een rit Groningen – Eelde duurde nu nog maar 35 min. Daarnaast verbruikte de trucks ‘slechts’ 1 liter benzine op 5 km. Het bedrag dat men begin jaren ’20 aan benzine kwijt was, was een tiende van wat de paarden aan voer en stalling kostten. Een bijkomend voordeel voor de passagiers was, dat de trucks een laadbak hadden waarin fietsen konden worden vervoerd, als dit tenminste vooraf door de passagier was opgegeven en er vooraf voor was betaald. De trucks hadden namen als Be Quick, Pegasus en De Kilometervreter.

Moeilijkheden

Ondanks de inzet van de Ford-trucks kwam de GPE eind jaren ’20 alsnog in financiële moeilijkheden. Het aantal passagiers dat gebruik maakte van de lijn Groningen – Paterswolde – Eelde liep gestaag terug. De paardentram kon niet langer concurreren met het nieuwe, snellere gemotoriseerde openbaar vervoersmiddel, de autobus. De komst van de autobus betekende dat het voor mensen een stuk makkelijker werd om verder te reizen en andere plaatsen te bezoeken. Dit ging ten koste van de paardentram van de GPE.

De tramlijn die ooit een enorme stimulans was voor de recreatie in en om Paterswolde, verloor aan belangstelling. In 1929 werd de trammaatschappij opgeheven. De autobus nam de route van de tram over en zou tot 1938 het vervoersmiddel blijven voor reizigers tussen Groningen en Eelde.