Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat het kaartbeeld beduidend ouder is dan het jaar 1781. Beckeringh geeft het Groningen weer van de jaren vijftig, zestig van de achttiende eeuw. De kaart was al in 1767 gereed. Hij schonk een handgetekend exemplaar van ruim een meter bij een meter aan stadhouder Prins Willem V. Dit exemplaar werd in 1795 door de Franse troepen meegenomen naar Parijs en wordt nog altijd bewaard door het Franse ministerie van Defensie. Voor het eerst sinds bijna 250 jaar is deze bijzondere kaart terug in Groningen.

Details

Beckeringh werkte niet met driehoeksmeting, waardoor zijn kaart meetkundig niet helemaal correct is. Daar staat tegenover dat hij een keur aan details vastlegde die we zonder zijn werk niet hadden. Visueel is zijn kaart buitengewoon aantrekkelijk. Zijn kladmateriaal geeft een goed beeld van zijn manier van werken. Beckeringh was een vaardig en nauwkeurig tekenaar. Zijn schetsen laten veel meer details zien dan de kaart. Het zijn tekeningen van stukken van de vele Groninger diepen en dijken, waarbij nauwkeurig is aangetekend wat er ter plaatse te zien is aan dorpen, grote boerderijen en bijzonderheden. Oude kloosters, soms zelfs al wierden, en zeker natuurlijk de borgen en buitenhuizen zijn allemaal keurig aangeduid.

Borgen

De rand met borgen op de kaart van Beckeringh laat lang niet alle borgen zien. Bovendien vermeldde hij twee huizen die niet in de Ommelanden stonden: de Emdaborg uit Haren en de Vredenburg in Hoogezand. Deze huizen waren van de invloedrijke familie Trip. Meerdere huizen in de Ommelanden hadden geen adellijke eigenaren meer. De eerbiedwaardige Onstaborg was bijvoorbeeld in eigendom van Arij de Graaff, die aan de Goudkust in Afrika zijn fortuin had vergaard. De borg Lellens was ook in handen van de stadjer. Sommige adellijke bestuurders van de provincie zagen in de afbeelding van deze huizen een bezwaar om subsidie te verlenen. Die kwam gelukkig uiteindelijk toch. Van de borgen zijn potloodschetsen, uitgewerkte inkttekeningen en de definitieve ontwerpen bewaard. Beckeringh maakte ook afbeeldingen van gebouwen die niet op zijn kaart terecht zijn gekomen, zoals van het Noord-Drentse TerHeyl, het waterschapshuis in Onderdendam of de borg te Wedde. In 1775 maakte hij vier tekeningen van het oude raad- en wijnhuis van de stad Groningen dat kort daarop gesloopt zou worden. De historische waarde van zijn tekeningen zijn niet te overschatten. Het Groninger Museum wist in 2014 met dank aan de BankGiroLoterij de tekeningen van voorstudies van de borgen te verwerven.

Juridisch gesteggel

Beckeringhs cartografische werk kwam ook van pas bij juridische problemen. Hiervoor maakte hij overzichtstekeningen van delen van de provincie. Deze kaarten kwamen op uiteenlopende wijze in de Groninger Archieven terecht. Zo is er een kaart van het waddengebied, waarop duidelijk te zien is dat de zandbanken te westen van Rottumeroog allemaal vastzaten aan de Groninger kust. De kaart diende om de Staten van Friesland uit te leggen dat Simonszand tot de provincie Groningen behoorde en niet vastzat aan Schiermonnikoog, en zo aan Friesland. Overbodig te vermelden dat in Friesland een kaart uit deze tijd bestaat die het tegendeel laat zien.

Beckeringh kwam uit een familie van juristen, predikanten en artsen. Zijn schoonouders lieten al hun kinderen portretteren door Jan Abel Wassenbergh. Het portret van de beroemde kaartmaker, nog altijd in familiebezit, ontbreekt op de tentoonstelling niet. Hij was assessor van het krijgsgericht in Groningen en werkzaam als advocaat. Na de dood van zijn zoon werden de koperplaten en de overgebleven kaarten in 1828 publiek verkocht. Koper was de drukker Oomkens die in 1834 nog een nieuwe druk van de kaart verzorgde. In de twintigste eeuw verschenen er meerdere reproducties en nu komt er een atlas waarin alle proef- en kladkaarten bijeen gebracht zijn, samen met de voorstudies van de borgen. Ieder kan nu het spoor van Beckeringh door het Groningen van de 18de eeuw op de voet volgen.

De Atlas van Beckeringh is uitgegeven door de Stichting Groninger Historische Publicaties in samenwerking met WBOOKS. Het boek telt 368 pagina’s met reproducties van alle kladkaartjes en voorstudies van de borgen. Introductieprijs is € 39,95 tot 25 september 2016. Daarna kost het boek € 49,95. Het boek is verkrijgbaar in de museumwinkel van het Groninger Museum, de boekwinkel en rechtstreeks bij uitgeverij WBOOKS via www.wbooks.com.