Grensland

1940 tot 1945

Een meisje met een groot geheim

Ze is geboren in het eerste jaar van de oorlog, Haar peuter- en kleutertijd bracht ze door tussen grote mensen. En over een paar daarvan mocht ze niet praten.

Een meisje met een groot geheim

Lies Wenning als dreumers. - Foto: familie Wenning

Elizabeth Wenning werd geboren in 1941 als dochter van Marcus Wenning en Tiny Richard. Ze was de jongste van zes kinderen. Het gezin woonde aan de Harpelerweg 9 in Harpel. Een gemengd bedrijf hadden ze, maar ook altijd paarden, waar vader mee fokte. Er kwamen dan ook regelmatig veehandelaren over de vloer, waaronder Simon Meijer uit Musselkanaal.
Simon was jood en besprak met vader regelmatig de problemen die er voor hem en zijn gezin dreigden. 'Wenning, dit gaat niet goed,' zei hij op een dag. Waarop vader aangaf dat hij altijd op hem kon rekenen.
In augustus 1942 kwam de brief. Simon Meijer schreef dat hun huis gevorderd was en niet lang daarna merkte Liesje dat er twee mensen woonden in de voorkamer, die alleen te bereiken was via de slaapkamer van haar ouders.

'Tolk!'

Moeder drong aan bij vader: 'Waar er twee zijn, kunnen er ook vijf zijn.' Simon en zoon Alex waren er al, maar mevrouw en de twee dochters waren elders ondergedoken. Niet lang daarna was het nog voller in de voorkamer. Er stond een groot bed en 's nachts lagen daar matrasjes omheen voor de kinderen. Op de kachel konden ze zelf koosjer koken. Bij gevaar verstopte iedereen zich onder de vloer. Alleen 's nachts konden ze even naar buiten voor een wandelingetje of een beetje frisse lucht. Altijd door de slaapkamer van de Wennings.
Zodra broertje Marcus naar de kleuterschool was, mocht Liesje naar de onderduikers. Vader en moeder hadden het druk op de boerderij. Maar bij ome en tantie kreeg ze alle aandacht en kon ze spelen met de meisjes.
Zo klein als ze was, voelde Liesje de situatie feilloos aan. Als de onderduikers even in de woonkamer van de Wennings waren, nam ze direct haar plaatsje in bij het raam. 'Tolk!' riep ze luidkeels als ze mensen ontdekte op de weg. De v kon ze nog niet zeggen, maar iedereen begreep haar boodschap.

Broertje Marcus wist van niets, maar begon zich na verloop van tijd af te vragen wat er achter die afgesloten deur was, zeker nadat hij stemmen had gehoord. Hij vroeg het aan Liesje. 'Koren,' zei de kleine meid en zelfs na gemeen knijpen van haar broer bleef ze daarbij.
Doodsangsten stonden vader en moeder uit tijdens het bezoek van 13 landwachten aan de boerderij. De mannen zaten in de kamer en namen om beurten de kleuter op schoot.
'En Liesje, hebben papa en mama ook visite?' In de keuken zette moeder met trillende handen een pot koffie. Vader doorbrak de spanning en zei: 'Geef dat kind nou maar weer hier. We hebben vannacht een mooi veulen gekregen, kom maar eens mee.' De mannen volgden vader naar de schuur en tegen zijn zin verkocht vader het veulen aan één van de landwachten. Maar het gevaar was geweken.

Vakantie

Familieleden van de oorspronkelijk uit Emmen afkomstige Wennings, waren voor werk naar het westen vertrokken en hadden zich gevestigd in Andijk, Wormer, Haarlem en Amsterdam. In de zomer kwamen ze op de fiets naar Harpel, vakantie vieren. Welkom waren de zakken vol kleren die ze meebrachten. Verder was het een drama.
Voor de onderduikers gold: kamerarrest en heel stil zijn. Liesje mocht er niet naar toe en moest spelen met haar nichtjes. Moeder was voortdurend op haar hoede. Maar zo vrolijk als Lies kon babbelen als ze bij tantie en ome was, zo zwijgzaam was ze bij anderen.

Op 5 januari 1945 dropte een door de Duitsers geraakte Lancaster zijn bommen vlak bij de boerderij. Alle ruiten sneuvelden, behalve die van de voorkamer waar de onderduikers zaten. Er was paniek, iedereen deed wat. Kleine Lies voelde zich verloren in de chaos, niemand die zich om haar bekommerde.
Toen kwam de bevrijding. Iedereen had het overleefd. De Meijers konden niet lang daarna terug naar hun huis. Liesje wilde niet dat ze weggingen; ze kon hen de jassen wel van het lijf trekken. Regelmatig reed er een auto voor, gestuurd door de Meijers, om Lies op te halen voor een bezoek. Maar voor Lies werd het nooit meer hetzelfde.

Gevormd

Niemand wist hoe lang het zou gaan duren. Het werden 32 spannende maanden. Het heeft een klein meisje gevormd. Het duurt, 73 jaar na de oorlog, nog steeds een poosje voor Lies Wenning iemand vertrouwt.

<p>Simon Meijer (midden, met bril) en zijn vrouw Esther (links van hem) tijdens een congres van veehandelaren na de oorlog. - Foto: Groninger Archieven (818-14086)</p>

Simon Meijer (midden, met bril) en zijn vrouw Esther (links van hem) tijdens een congres van veehandelaren na de oorlog. - Foto: Groninger Archieven (818-14086)

Collectie Groningen: brieven van weggevoerde joden