Macht & Pracht

1909 tot 2005

Engelina Woltjes: nait soezen, moar doun

Ze werd op 19 december 1909 geboren in Nieuwe Pekela en zou tot aan haar dood in 2005 in hetzelfde huis blijven wonen. Engelina Woltjes was de laatste echte bewoonster van Het Kapiteinshuis, nu een museum aan de Ds. S Tjadensstraat.

Engelina Woltjes: nait soezen, moar doun

Engelina Woltjes en jaar broer Jacob. - Foto: archief Kapiteinshuis Nieuwe Pekela

Fokko Woltjes (geb.1880) en Annechien de Jonge (geb.1883) hadden al een zoontje van drie, Jacob, toen Engelina werd geboren. Ze was de helft van een tweeling, maar haar tweelingbroertje Alle overleed nog geen half jaar later. Een onbezorgde jeugd heeft de kleine Liene niet gehad. Ze had een rugafwijking, moest een korset dragen en zelfs lange tijd bed houden. Gelukkig herstelde ze zodanig dat ze op haar zestiende aan het werk kon in de 'sokjefabriek': tricotagefabriek A.Westers & Zoon, fabrikant van de bekende Stappsokken. Een fijne tijd voor haar, vooral omdat er zoveel gezongen werd tijdens het werk.  

Geen vetpot

Op het moment echter dat moeders gezondheid slechter werd, moest Liene haar werk opgeven en thuis gaan helpen. Na het overlijden van moeder in 1959 bleef ze voor haar vader zorgen en had daarnaast enkele werkhuizen. Ze bediende de draaibrug voor de deur en inde het bruggeld in een klompje. Vader Fokko was als boderijder niet altijd succesvol. Het was geen vetpot thuis en het achterhuis was noodgedwongen permanent verhuurd voor extra inkomsten.

Meester en Juffrouw

Het verhaal van Engelina wordt verteld door Klaas Weerts en zijn vrouw Els. Ze wonen een paar huizen verder, hebben allebei gewerkt op de inmiddels afgebroken J. Ligthartschool en om die reden bleef Liene hen Meester en Juffrouw noemen. Vooral Meester kon aardig sturen in het leven van vader Fokko en Liene: "Toen aannemer Hulzebos een nieuw dak op zijn eigen huis had gezet en Fokko ineens ook een nieuw dak wilde, stelde ik een betere investering voor, een toilet met waterspoeling en een douche." Dat gebeurde, alleen heeft Liene de douche nooit gebruikt uit angst te zullen verdrinken. Zij bleef het teiltje bij de kachel trouw.

Wufte hoeden

Broer Jacob was, na zijn huwelijk met de Duitse Froukje, naar Amsterdam vertrokken. Liene bezocht hen wel eens en kwam dan terug met verhalen over de in haar ogen verkwistende schoonzus.
Nadat in de zeventiger jaren eerst vader Fokko en later ook schoonzus Froukje overleed, kwam Jacob terug naar Nieuwe Pekela en trok bij Liene in. In koude winters kwam de kleding van schoonzus nu goed van pas. De wufte hoeden van Froukje waren prima tegen de kou in de onverwarmde keuken!

Zuinig

Met een collectebus kwam je voor niets. Liene gaf alleen een paar centen aan 'schoule en kerke'. De langdurige zuinigheid was op latere leeftijd zo ingesleten, dat het soms op gierigheid leek, maar dat was het zeker niet. Klaas Weerts en zijn vrouw benadrukken dat met klem. Lachend vertellen ze: "Na bewezen diensten, bijvoorbeeld na een ritje naar het ziekenhuis, lagen er twee van die snoephartjes klaar, met zo'n tekstje erin." Ze namen haar mee naar een witgoedwinkel voor een wasmachine, maar uiteindelijk bleef de was pruttelen op het petroleumstel. De kachel, die op aandringen van het echtpaar in de keuken werd geïnstalleerd, brandde altijd op de spaarbrander. En dan het dure mantelpakje van Tunteler, nooit gedragen. "Ze droeg liever van die goedkope Trevira jurken, waar we haar bij warm weer uit moesten bevrijden, omdat ze aan haar lichaam bleven plakken."

Klaas en Els Weerts herinneren zich een warm persoon. Je verveelde je geen minuut aan haar tafel. Want Liene zag, zittend op de vensterbank in de krimp van haar huisje, alles en iedereen. De laatste bewoonster van Het Kapiteinshuis was een kleurrijke vrouw.

Kapiteinshuis

Klaas Weerts is een van de medeoprichters van de Stichting Westers, de instelling die de collectie van Het Kapiteinshuis beheert. Jarenlang was hij ook penningmeester. Bij de oprichting van het museum woonde Liene nog in het voorhuis. Als mantelzorger voor Liene nam Klaas Weerts het huismeesterschap er gewoon bij. Weerts is inmiddels tachtigplusser, maar al 25 jaar dagelijks actief in en rond het museum. 

Zelf een kijkje nemen in het huisje van Liene? Kijk op www.kapiteinshuis.nl voor meer informatie en openingstijden.

Het Kapiteinshuis in Nieuwe Pekela. - Foto: Marketing Groningen
Het Kapiteinshuis in Nieuwe Pekela. - Foto: Marketing Groningen

Collectie Groningen: het Kapiteinshuis