Groningen Stad

1814

Henri Daniel Guyot (1753-1828): Grondlegger Dovenonderwijs

Henri Daniel Guyot en Groningen zijn door een aantal toevalligheden onlosmakelijk met elkaar verbonden geraakt. Guyot richtte in Groningen het eerste doveninstituut van Nederland op.

Henri Daniel Guyot (1753-1828): Grondlegger Dovenonderwijs

Guyotplein in de stad Groningen. Foto: Sanne Meijer

Henri Daniel Guyot was afkomstig uit het gehucht Trois Fontaines bij Luik. Vrijwel al zijn voorouders in mannelijke lijn waren predikant van beroep en hadden de christelijke normen en waarden hoog in het vaandel staan. Guyot’s vader overleed toen zijn zoon slechts acht jaar oud was. Om Guyot ondanks de afwezigheid van zijn vader van goed onderwijs te voorzien, stuurde zijn familie hem naar een kostschool in Maastricht.

Studie

In Maastricht werd op straat Nederlands gesproken, maar op school kreeg Guyot les in het Latijn. Guyot kwam op jonge leeftijd dus al in aanraking met verschillende talen. Omdat Guyot op school voortvarend te werk ging, werd hij op zijn zestiende door zijn moeder naar Franeker gestuurd om daar theologie te gaan studeren. In Franeker werd natuurlijk Fries gesproken en Guyot dwong zichzelf om ook die taal machtig te worden. Door zijn beheersing van het Fries kwam hij onder andere in aanraking met de astronoom Eise Eisinga, met wie hij goed bevriend zou raken.

Broerkerk

Na het behalen van zijn diploma wilde Guyot praktiserend dominee worden in een Waalse gemeente. Hij had moeite met aarden en reisde heel Nederland door op zoek naar een geschikte aanstelling. Uiteindelijk kwam hij in Dordrecht terecht en maakte in die periode vaak reizen naar Parijs. Op de terugweg ging hij dan altijd op familiebezoek in Luik. Op een dergelijke reis ontmoette hij een aantal mensen uit Groningen die toevallig op zoek waren naar een jonge predikant voor de Broerkerk, dat zich destijds tegenover het huidige Academiegebouw bevond. Zodoende kwam Guyot in 1777 in Groningen terecht. Eenmaal aangekomen betrok hij een huis aan de Oude Ebbingestraat en begon hij vol overgave te preken in de Broerkerk.

<p>Henri Dani&euml;l Guyot. Bron: Reinier Vinkeles, Groninger Archieven (1785_10965)</p>

Henri Daniël Guyot. Bron: Reinier Vinkeles, Groninger Archieven (1785_10965)

Doveninstituut

Tijdens een bezoek aan Parijs in 1785 kwam Guyot in aanraking met een Franse predikant die een doveninstituut bestierde. Zijn naam was Michel de L’Epée. De vader van L’Epée was hoofdarchitect geweest van achtereenvolgens Lodewijk XIV en Lodewijk XV, waardoor L’Epée aan financiële middelen geen gebrek had. Dit stelde hem in staat om op eigen kosten een doveninstituut te onderhouden. Guyot raakte door de Franse predikant geïnspireerd en ging bij hem in de leer. Dat Guyot gevoel had voor taal had hij al bewezen, maar in gebarentaal zag hij een nieuwe uitdaging voor zichzelf. Toen hij volleerd terugkeerde naar Groningen, bekroop hem de ambitie om evenals L’Epée een instituut ter verbetering van de leefomstandigheden van dove mensen te beginnen. Maar in tegenstelling tot zijn Franse broeder, had hij echter geen beschikking over de benodigde hoeveelheid geld.

Huwelijk

Op zijn terugreis uit Parijs ontmoette Guyot, alsof het zo moest zijn, Francine van Iddekinge. Zij was een telg uit de beroemde Groningse patriciërsfamilie van Iddekinge. Ze trouwden niet lang daarna. De combinatie van zijn huwelijk en zijn brede scholing bracht Guyot in de hogere kringen van Groningen. Daardoor werd het mogelijk om, dankzij een kundige lobby, subsidie voor de stichting van een doveninstituut te bemachtigen. Zo wist Guyot het eerste doveninstituut in Nederland te stichten.

Gelijkheid

In Guyot’s doveninstituut werd geen onderscheid gemaakt tussen mannen, vrouwen of geloofsovertuigingen. Veel van de eerste leerlingen op de school waren van Joodse komaf. De school was eerst gelegen aan de Brugstraat en later aan de Turftorenstraat en de Ossenmarkt. Voornamelijk door zijn inzet groeide de school uit tot een begrip in Groningen. Ook tijdens de Napoleontische tijd bleef Guyot strijden voor de belangen van doven.

Honorair hoogleraar

Tijdens het 200-jarig bestaan van de RUG in 1814 werd Guyot benoemd tot honorair hoogleraar aan de faculteit der Letteren en Wijsbegeerte en werd hij koninklijk onderscheiden als ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In 1829 werd op het Guyotplein een monument voor Guyot opgericht, gemaakt door de beeldhouwers Charles en Jean François Sigault, vader en zoon.