Voorkomen

Die wereld is eigenlijk dus best klein, omdat ze zich beperkt zich tot het noorden en oosten van Nederland, hoewel het spel in een enkele plaats in de kop van Noord-Holland ook gespeeld wordt evenals op de Duitse eilanden Borkum en Norderney. Het blokgooien in het Drentse Roden heeft het in 2015 geschopt tot de Nationale Inventaris Immaterieel Erfgoed, reden genoeg voor enkele Drenten om hard te roepen dat het spel oorspronkelijk en typisch Drents is en dat de overige varianten ervan zijn afgeleid (overigens zonder daarvoor echt harde bewijzen te leveren). Dat zal de typische Drentse bescheidenheid wel zijn.

K. ter Laan vermeldt het spel in zijn Nieuw Groninger Woordenboek van 1929, waaruit een verdere regionale variatie in aanduidingen blijkt. Hij geeft voor het spel de naamsvarianten kaaikebakjen, kaaibakken, kaaigooien, kaaiboeren (Oldambt en Westerwolde), boerbakjen (Hogeland) en bakjegooien (Westerkwartier).

Speelwijze

Hiermee is nog niets gezegd over het kaaibakken zelf. De speelwijze en spelregels variëren van streek tot streek, maar de hooflijnen zijn hetzelfde. Kaaibakken kan zowel gespeeld worden op gras, zand of ijs. Met een kei of ijzeren kogel moet een stuk hout (het blok of de kaai) omver worden geworpen. Op de kaai liggen munten, ingezet door de spelers. De muntstukken die eraf vallen en met de kop omhoog belanden, mogen door de werper worden gehouden. Ook kan worden gemikt op de stenen of kogels van andere spelers. Als die worden geraakt, moeten ze weer terug naar de meet, de startlijn.

Bij de vermelding in Ter Laan is overigens geen sprake van een blok hout, maar is de kaai een baksteen. Volgens hem werd het spel vooral door ‘grotere jongens’ gespeeld. Daarbij werd het volgende liedje gezongen:

Kampioenschappen

Sinds midden jaren tachtig worden door het Veenkoloniaal Museum in Veendam, met als drijvende kracht oud-onderwijzer Wim Dussel, kaaibakwedstrijden georganiseerd. Sinds 2002 vinden deze plaats in Nieuwe Pekela. Het evenement afficheert zich als de Nederlandse kampioenschappen kaaibakken, hoewel de kwalificaties Europees of Wereldkampioenschap ook wel eens vallen. Maar dat is de typisch Pekelder bescheidenheid.

Bronnen

Wim Dussel, Kaaibakken: een handboekje voor Kaaibakkers, Piksjitters en Blokgooiers (Veendam 1993).

www.prachtigpekela.nl