Pioniersgeest , Groningen Stad

1800

Onderweg: reizen door Groningen

2014 was het Europees jaar van het mobiel erfgoed. In het kader hiervan maakte de Groninger historicus Beno Hofman vijf korte reportages over de geschiedenis van reizen en vervoer in de provincie. 

Onderweg: reizen door Groningen

Presentator Beno Hofman bij het beeld van de schippersvrouw aan de jaaglijn in Onderdendam.

Aflevering 1: Appingedam en Delfzijl

Delfzijl, de poort naar de wereld, is te bereiken met de bus, met de trein en natuurlijk over het water. Water is ook belangrijk in de geschiedenis van Appingedam.

Aflevering 2: Marum en Leek

In Leek en Marum is nog veel vervoersgeschiedenis terug te vinden. Niet alleen ontstond er de ESA, ook het Museum Nienoord is er gevestigd met een grote collectie rijtuigen.

Aflevering 3: Stadskanaal en Zuidbroek

Bussen, treinen en trams. Elkaar aanvullend, maar soms ook concurrerend. Zoals in Stadskanaal en Zuidbroek. Zuidbroek vormde lang een kruispunt van sporen. Vanaf 1868 was er de spoorlijn van Groningen naar Duitsland en in 1910 kwam er een kruisende spoorlijn bij. De Noord-Ooster Locaal Spoorwegmaatschappij (NOLS) opende in 1910 een lijn tussen Stadskanaal en Delfzijl als onderdeel van een veel langere verbinding. Een andere spoorwegverbinding, Stadskanaal - Ter Apel - Rijksgrens (S.T.A.R.), zorgde voor een verlenging richting Duitsland. De NOLS en de S.T.A.R. gingen echter ten onder, door de opkomst van de GADO en de Nederlandse Spoorwegen.

Aflevering 4: Nieuweschans en Winschoten

De snelste verbinding tussen Groningen en Duitsland gaat, zowel te water, over de weg en het spoor, via Bad Nieuweschans. Het landverkeer naar Duitsland gaat van oudsher over een smalle kleistrook tussen de Dollard en het uitgestrekte Bourtangermoor. Deze strategische doorgang werd vanaf 1628 door de Nieuwe of Langakker Schans. Vanaf 1696 was de vesting ook bereikbaar met de trekschuit.

Aflevering 5: Warffum en Zoutkamp

Groningen ligt als een spin in een web van waterwegen. Met een schip kon men vroeger niet alleen via het Reitdiep en het Boterdiep naar het noorden, maar men kon later ook met de trein en met de bus. De riviertjes de Aa en de Hunze werden als het Reitdiep richting Zoutkamp en de Lauwerszee geleid. Het Boterdiep vormde de waterweg naar de oude landstreek Hunsingo.

Deze reportages zijn mede mogelijk gemaakt door de Provincie Groningen, gemeente Eemsmond, gemeente De Marne, gemeente Oldambt, RHC Groninger Archieven, Appingedammer Brons Motorenmuseum, Loodskotter Eems, Nationaal Bus Museum, Museum Nienoord, Noord Nederlands Trein en Tram Museum, Museumspoorlijn S.T.A.R., Openluchtmuseum Hoogeland Warffum, Visserijmuseum Zoutkamp.