Het idee van de serie portretten kwam van Harm Post, directeur van Groningen Seaports, het schap dat de haven van Delfzijl en de Eemshaven bestiert. Hij trok in ruim tien jaar tijd de Eemshaven uit het slop en staat dan ook zelf model als pionier.

Aanleg van de Eemshaven

De grote internationale zeeschepen hadden vanwege hun diepgang de grootste moeite om Delfzijl binnen te varen. Even verderop, 20 km. naar het westen, was het beter varen. Dat werd aanleiding tot de aanleg van de Eemshaven. Deze industriehaven zou de motor van de economie moeten worden. En de vestiging van de industrieën zou duizenden arbeidsplaatsen opleveren. De eerste fase van de bouw van de Eemshaven startte in 1967 en kwam in 1973 gereed. Koningin Juliana sprak bij de opening optimistisch van ‘een tweede Rijnmond’. Maar er kwam een kink in de kabel. De Eemshaven kwam gereed in het jaar van de oliecrisis, waarin de economie een wereldwijde terugslag doormaakte.

Harm Post: "Vrijwel niemand geloofde in de Eemshaven. Behalve de pioniers, stuk voor stuk markante figuren die de strategische waarde van de haven inzagen."

"We blijven in ontwikkeling" - Bernhard Brons (AG Ems-Nederland BV)

Rederij AG Ems-Nederland BV was in 1976 het allereerste bedrijf in de Eemshaven. De Borkumlijn is het Nederlandse onderdeel van dit Duitse bedrijf en verzorgt vanuit de Eemshaven een veerdienst voor personen en auto’s van en naar het Duitse Waddeneiland Borkum. Het eerste jaar gingen 1200 passagiers mee, in 2013 waren dat er 360.000. Op 1 juni 1985 werd de tweede terminal, in de Emmahaven, geopend door de toenmalige Duitse Bondspresident Richard von Weizäcker, samen met Prins Claus der Nederlanden. Op 18 april 2008 werd de Beatrixhaven door haar naamgeefster feestelijk in gebruik genomen evenals de nieuwe Borkumlijn-terminal. Wij verbinden Duitsland met Nederland!

De Eemshaven was aanvankelijk louter een vertrekpunt, maar sinds de opening van de nieuwe terminal in 2008 is het volgens directeur en mede-eigenaar Bernhard Brons een plek waar de vakantie begint. "Dagjesmensen en bootliefhebbers kunnen zich hier prima vermaken." Daarmee is het bedrijf een belangrijke pijler van de Eemshaven. "We hebben een oude traditie, maar blijven in ontwikkeling. Steeds maar weer verbeteren en moderniseren."

"We waren bij de eerste twee" - Frits Ringers (Veem & Factor)

Onder het bewind van Frits Ringers vestigde het laad-, los-, en overslagbedrijf Veem & Factor zich in 1978 in de Eemshaven. "We waren bij de eerste twee. Best bijzonder," aldus Ringers. "Tijdens de bouw werden we overvallen door een zware sneeuwstorm. Toen hebben we ons echt wel even afgevraagd waar we terecht waren gekomen. Een grote kale vlakte aan zee. Maar het is gelukkig goed gekomen."

Het kleine Veem & Factor begon met acht kraanmachinisten en groeide al gauw uit tot een bedrijf met vijftig werknemers en eenzelfde aantal uitzendkrachten en zelfstandige krachten.

"Onze auto’s trokken veel bekijks" - Willem Huisman (SOCAR)

Van de vijf geportretteerde mannen is Willem Huisman de grote avonturier. De ondernemer uit Lelystad bouwde op een stuk grond van 25 hectare in de Eemshaven een grote terminal om tweedehands auto’s en vrachtwagens te verschepen naar Afrika. "In de Eemshaven was volop ruimte. En Groningen Seaports denkt met ondernemers mee," verklaart Huisman. "We trokken veel bekijks met onze auto’s. Dat heeft vast geholpen met de ontwikkeling van de Eemshaven. Zo van: als die autoboer het durft, durven wij ook."

Huisman heeft de locatie in de Eemshaven net verkocht en exporteert nu via Antwerpen. "Mijn eigen schepen konden duizend auto’s bergen. De schepen van tegenwoordig bieden ruimte aan achtduizend stuks waardoor de vracht veel goedkoper is." Naast auto’s brengt hij vooral in Ghana kip, lam en koe aan de man, vooral delen van dieren die in de westerse wereld niet gegeten worden.

"Het vest van mijn overleden broer dat ik draag en de Eemshaven geven nog steeds een warm gevoel. Noordelijke mensen zijn betrouwbaar, kort en krachtig: ja is ja, evenals de getijden van eb en vloed. Ik gaf afgeschreven trucks in Afrika een tweede leven. Nu voed ik Afrikanen met afgeschreven kippenpoten."     

"Niemand geloofde in de Eemshaven" - Harm Post (Groningen Seaports)

Nil volentibus arduum: niets is moeilijk voor hen die willen. Onder het bewind van Harm Post werd ‘de grootste planologische vergissing van de vorige eeuw’ – zoals de Eemshaven veelvuldig werd genoemd – een succes. "In die zin voel ik me een pionier. Vrijwel niemand geloofde in de Eemshaven. Behalve de pioniers, stuk voor stuk markante figuren die de strategische waarde van de haven inzagen."

Tien jaar geleden, na het aantreden van Post, volgde een tweede golf in de ontwikkeling. "De lege ruimte die aanvankelijk als nadeel werd gezien, werd ons grote voordeel. We hebben nu energiebedrijven van nationaal belang." Maar het is ook weer niet zo dat ondernemers louter vanuit zakelijk oogpunt naar de Eemshaven komen. Post: "Een groot misverstand. Ondernemers willen ook een bruisende stad met activiteiten. Een leuk kunst- en cultuurklimaat, waardoor werknemers hier willen wonen. Ook dat hebben we hier in Groningen."

Recyclingreus vond de ruimte - Theo Pouw (Theo Pouw Groep)

Ondernemer Theo Pouw ontdekte de Eemshaven een kleine tien jaar geleden. De Theo Pouw Groep, reus in recycling met de hoofdvestiging in Utrecht, had ruimte nodig en vond die in de Eemshaven. "Ik raakte geïnteresseerd in Eemshaven omdat wij daar, onder andere vanwege de ruimte (26 hectare), activiteiten konden ontwikkelen die elders in Nederland niet mogelijk waren. Tijdens mijn eerste bezoek voelde het bovendien gelijk goed; het gebied heeft uitstraling en een grote aantrekkingskracht."

Het bedrijf staat aan de wieg van de tweede ontwikkelingsgolf van de Eemshaven. Daar reinigt Pouw vervuilde grond en bagger en maakt het bouw- en slooppuin geschikt voor hergebruik in grond-, weg-, water- en betonbouw. Op de locatie vindt ook op- en overslag plaats.

Grondlegger: Johan van Veen

Dit verhaal is niet compleet zonder de grondlegger van de Eemshaven - de allereerste pionier: Johan van Veen (Uithuizermeeden, 21 december 1893 - Den Haag, 9 december 1959). Van Veen is een Groninger boerenzoon en secretaris van de Stormvloedcommissie. Hij waarschuwt rond 1950 dat tientallen kilometers dijk te zwak zijn. Hij wordt in eerste instantie genegeerd, maar een jaar later toont de nieuwe directeur bij Rijkswaterstaat wél belangstelling. Van Veen krijgt opdracht zijn plan voor een verkorte kustlijn uit te werken.

Op 29 januari 1953 dient hij zijn idee voor een veilig Nederland achter de dijken in. Drie dagen later breken de dijken. Het Deltaplan van Johan van Veen wordt pas na zijn dood definitief afgerond, evenals zijn plan voor een diepzeehaven in Groningen: de Eemshaven. Van Veen wordt gezien als grondlegger van de Eemshaven, die in de achtertuin van zijn geboorteplaats is aangelegd.

Het personage Joost van Ven in 1953, de debuutroman van Rik Launspach (verschenen in 2009 en datzelfde jaar verfilmd als De Storm) is geïnspireerd op Johan van Veen.