Opgericht door Jeffrey Shaw (afkomstig uit Australië), Theo Botschuijver (geboren in Nederland) en Sean Wellesley-Miller (uit de Verenigde Staten van Amerika) hield deze groep zich al enige jaren bezig met het creëren van opblaasstructuren. In 1968, bijvoorbeeld, installeerde ERG een groot, overdekt, piramidevormig luchtkussen in Brighton (Verenigd Koninkrijk), waarop bezoekers van een festival konden springen, klimmen en klauteren. (2) In Amsterdam presenteerden ze dat jaar de zogenaamde Pneutube, een opblaasbare buis waar mensen in konden stappen en waarmee ze fysiek konden interacteren. (3) In de zomer van 1972 reisden Botschuijver en Shaw met een vergelijkbare, nog opgevouwen plastic buis vanuit Amsterdam richting Groningen.

Feestdag

Op de ochtend van 28 augustus 1972 legden de pioniers van ERG de grote buis met behulp van een klein roeibootje in het water van de zogenaamde zwaaikom van het Verbindingskanaal. (4) De plastic tube werd opgeblazen met een centrifugaalventilator, waarmee lucht onder een hoge snelheid in een bepaalde richting kan worden verplaatst. (5) De in- en uitgang van de buis kwamen uit op dezelfde steiger, waardoor deze min of meer de vorm van een cirkel aannam. Door middel van twee ‘verkeersborden’ werd duidelijk gemaakt welke draaideur de ingang was en welke de uitgang. (6) Toen de “plastic slurf” eenmaal was geïnstalleerd, was het wachten op de eerste mensen die de buis durfden te betreden. (7)

Het was een feestdag die dag. De stad Groningen vierde 300 jaar Groningens Ontzet. Er vonden de hele week al verschillende feestelijke evenementen en activiteiten plaats in de stad. Een deel van het programma was georganiseerd door de Vereeniging voor Volksvermaken en zij hadden voor maandag, ondermeer, “plastic-vermaak op en in het water” geregeld. (8) Iedereen was welkom om de buis te betreden - gratis en voor niets. Op de beelden van de fotograaf Pieter Boersma, die het werk van ERG goed kende en was afgereisd vanuit Amsterdam, is te zien dat de zogenaamde Waterwalk Tube veel belangstelling trok. (9)

Een grote groep mensen verzamelde zich op de wal bij de roeivereniging. De foto’s tonen ook het plezier en het enthousiasme van de kinderen en volwassenen die uiteindelijk in de buis stapten; hoewel er ook wat angstige en geconcentreerde gezichten te zien zijn. De opblaaskunst van ERG moest mensen een onverwachte ervaring opleveren, waardoor ze op een andere manier zouden reageren dan ze gewend waren en op een frissere manier tegen de dingen aan zouden kijken. (10) De mannen van ERG hoopten dat het zou leiden tot meer bewustwording van vrijheid en creativiteit. Volgens Theo Botschuijver zorgde de buis op het water, die eerder in Hannover (Duitsland) als tijdelijke brug over een stadsmeer had gefunctioneerd, ook voor bijzondere visuele reflecties en een ongebruikelijke akoestische omgeving. (11)

Luchtig en vluchtig

Van het bijzondere kunstproject uit 1972, dat slechts één dag duurde, is nu in de zwaaikom van het Verbindingskanaal niets meer terug te vinden. Op die plek is nu het Groninger Museum gevestigd. Terwijl in het museum de prachtigste kunst- en designobjecten worden bewaard en getoond, is de Waterwalk Tube van ERG een typisch voorbeeld van efemere kunst. Het was een kortstondig project, waarbij het bovenal ging om de tijdelijke interactie en ervaring van het publiek. De plastic buis heeft nog lang bij het huis van Theo Botschuijver gelegen, maar moest uiteindelijk vanwege aantasting door weersomstandigheden naar de vuilstort worden gebracht. (12)

Gelukkig zijn de betoverende foto’s van Pieter Boersma bewaard gebleven, onder meer in de Groninger Archieven. Bovendien zijn er nog de herinneringen en het archiefmateriaal van de kunstenaars. Over de ervaringen van de Groningers die over het water liepen in 1972 is, helaas, veel minder bekend. Wie waren zij? Wat is hun bijgebleven van hun deelname aan de Waterwalk Tube? Was het werkelijk zo leuk en betoverend als de foto’s ons doen geloven? Hadden ze door dat ze onderdeel waren van een tijdelijk kunstproject? Hoe rook het in de plastic buis? Was het spannend?

Op zoek naar nieuwe verhalen

Om de geschiedenis van de Waterwalk Tube meer compleet te krijgen en de herinnering aan dit bijzondere event in Groningen levend te houden, is het belangrijk om de verhalen van toenmalige deelnemers en omstanders boven water te krijgen. De hoop is dat dit verhaal, tezamen met de bewaard gebleven foto’s, het geheugen prikkelt en mensen opnieuw in beweging brengt; dit keer om hun verhaal te delen.

Heeft u een herinnering aan de Waterwalk Tube in Groningen en wilt u uw verhaal delen? Mail dan naar m.f.a.kok@rug.nl en neem deel aan het lopende onderzoek.

Voor meer informatie over het onderzoeksproject en meer beelden van de Waterwalk Tube kijk op de website van de Rijksuniversiteit Groningen.

Bronnen

^1. Jeffrey Shaw Compendium, online, via: https://www.jeffreyshawcompendium.com/portfolio/waterwalk-tube/; Theo Botschuijver e.a., Theo Botschuijver: Playful Inventions, Eindhoven: Lecturis, 2021, pp. 67-71.

^2. Jeffrey Shaw Compendium, online, via: https://www.jeffreyshawcompendium.com/portfolio/airground/; Theo Botschuijver e.a., Theo Botschuijver: Playful Inventions, Eindhoven: Lecturis, 2021, pp. 39-41.

^3. Jeffrey Shaw Compendium, online, via: https://www.jeffreyshawcompendium.com/portfolio/pneutube/; Theo Botschuijver e.a., Theo Botschuijver: Playful Inventions, Eindhoven: Lecturis, 2021, pp. 44-47.

^4. Het roeibootje is te zien op contactvellen in het persoonlijk archief van fotograaf Pieter Boersma, Amsterdam.

^5. Design, nr. 265, 1970, geciteerd in Theo Botschuijver e.a., Theo Botschuijver: Playful Inventions, Eindhoven: Lecturis, 2021, p. 66.

^6. Zie de foto van Pieter Boersma in de collectie van de Groninger Archieven, identificatienr. NL-GnGRA_2138_3711.

^7. “Rondom het feest”, De Groninger Gezinsbode, 24 augustus 1972.

^8. Programma van de 300ste viering van het Groningens Ontzet, Nieuwsblad van het Noorden, 18 augustus 1972.

^9. Contactvellen en (digitale) foto’s zijn aanwezig in het persoonlijk archief van fotograaf Pieter Boersma, Amsterdam.

^10. Walter Barten, “De opwinding van het onverwachte: Spelen op water en lucht van de Event Structure Research Group” De Groene, 4-10 juli 1972, p. 12.

^11. Interview met de auteur, Amstelveen, 11 juli 2023.

^12. Interview met de auteur, Amstelveen, 11 juli 2023.