75 jaar vrijheid
De vrachtwagen van Krewerd
Tijdens de Duitse inval werd er maar op weinig plekken in de provincie Groningen gevochten. Jan Teuben uit Krewerd raakte in die meidagen van 1940 verzeild in de Slag om de Afsluitdijk. Tijdens deze Duitse luchtaanval verloor hij zijn vrachtwagen uit het oog. Een paar dagen later fietste hij van Groningen naar Noord-Holland om zijn wagen te zoeken. Wonder boven wonder vond hij zijn Chevrolet – nu in camouflagekleuren – en reed ’m terug naar Krewerd.
Fotokaart met dorpsgezicht. Krewerd, ca. 1904. Fotograaf onbekend, Groninger Archieven
Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger zonder oorlogsverklaring Nederland binnen. Er was van tevoren al besloten dat het noorden van Nederland niet tot de laatste man verdedigd worden. De werkelijke strijd moest worden geleverd voor de Vesting Holland, beschermd door de Waterlinie. Maar die verdedigingslinies werden zowel vanuit het oosten als vanuit het zuiden binnen enkele dagen doorbroken door de Duitsers.
De kerk van Krewerd in het eerste jaar van de bezetting. Krewerd, 1940. Foto M. ten Broek, Groninger Archieven
Slag om de Afsluitdijk
Er werd in de provincie Groningen daarom niet veel gevochten tijdens die meidagen van 1945. Toch raakte Jan Harmannus Teuben uit Krewerd verzeild in de Slag om de Afsluitdijk. Zijn vrachtwagen, een vijftons Chevrolet met aanhanger, werd door het Nederlandse leger gevorderd. Jan en zijn vrachtwagen moesten klaarstaan om soldaten vanuit Nansum achter de Waterlinie te brengen.
Op de eerste dag van de inval was het al zover, en dus reed Jan Teuben samen met andere wagens in colonne richting de Afsluitdijk. Overal waren wegversperringen en lagen mijnenvelden. Opeens vlogen er Duitse vliegtuigen over en regende het kogels. Teuben moest dekking zoeken en raakte in alle consternatie de vrachtwagen uit het oog. Ze waren zomaar beland in wat later bekend zou komen te staan als de Slag om de Afsluitdijk. De burgers, waaronder dus Teuben, werden opgevangen in Den Oever. Na de capitulatie op 15 mei 1940 mochten zij weer naar huis. Aan Nederlandse zijde waren in die paar dagen ongeveer 2.300 militairen en 1.500 burgers omgekomen.
Op zoek
Binnen een week na terugkomst was Jan Teuben alweer op weg naar Noord-Holland, dit keer op de fiets. Hij wilde zijn auto terughalen. Dat deed hij samen met Piet Heidema uit Ten Boer die daar zijn Ford was kwijtgeraakt. Teuben en Heidema zochten de hele kop van Noord-Holland af, maar vonden de wagens niet.
Op de laatste avond in Den Oever trok Jan Teuben bij toeval een schuurdeur open. En waarachtig: daar stond zijn Chevrolet – al was deze inmiddels wel in camouflagekleuren geschilderd. De volgende dag zagen ze een Nederlandse soldaat in de vrachtwagen rijden. Deze had blijkbaar haast, want hij liet het sleuteltje in het contact. Teuben en Heidema bedachten zich niet en sprongen in de auto. Er was gelukkig niemand die hen achtervolgde. Terug naar Krewerd.
Een paar maanden na dit avontuur raakte Teuben de wagen toch weer kwijt. Op 2 oktober 1940 waren het de Duitsers die de auto vorderden. De ‘verklaring van beslagname’ stelde dat hij niet zonder toestemming het voertuig mochten ‘verkoopen, vervreemden, afgeven of daaraan veranderingen aanbrengen’. Dit keer liet hij het er – heel wijselijk – maar bij zitten.
Bronnen
Sandman, H. “Achter een Chevrolet aan tijdens de Slag om de Afsluitdijk.” Dagblad van het Noorden, 28 april 2016.