De bevrijding lijkt in de lucht te zitten
Dit is de eerste aflevering in de serie 'De laatste veldslag'. Zes artikelen verschenen in 2005 in het Dagblad van het Noorden over het laatste slagveld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland: het Eems-Dollardgebied. Zwaar moest in deze streek voor de bevrijding worden gevochten. Er vielen veel doden, zowel onder de Canadezen als de Duitsers. Ook waren er burgerslachtoffers te betreuren. De materiële schade was enorm.
De lucht lijkt ’bevrijdingszwanger’ die eerste weken van april 1945. Tal van geruchten en verhalen doen de ronde. De Canadezen en Polen zouden langzaam maar zeker in de eigen buurt komen. Soms ook zijn de verhalen mooier dan ze zijn en blijken ze bij nader inzien inderdaad niet waar. Maar halverwege april, tegen de tijd dat de stad Groningen is bevrijd, wordt duidelijk dat de bevrijdingstroepen de provincie zijn ingetrokken.
De heer J. van der Hoek in Ten Boer (destijds wonend in Wittewierum): "Op een gegeven moment kon je bij ons het geschut overal horen. Richting Groningen, richting Slochteren: overal gerommel. Je wist dat er aan de bevrijding werd gewerkt.” Het is de bevolking in ieder geval snel duidelijk dat de opmars in Noord-Groningen en de Woldstreek is begonnen. Eigenlijk heeft die trouwens niet eens een aanvang, want de bevrijders stomen gewoon door. Dorp na dorp wordt veroverd, aanvankelijk zonder tegenstand van betekenis, afgezien dan van de stad Groningen, waar drie dagen lang hevig wordt gevochten.
Soms komen de Canadezen zelfs bij verrassing aan. Wim Wormmeester (toen Winsum, nu Bedum) is met vrienden gaan zwemmen in het oude Reitdiepje. "Het was die dag prachtig weer. Plotseling zagen wij dat in Garnwerd de Nederlandse vlag al op de toren wapperde.” Wormmeester en zijn kornuiten weten niet hoe snel ze naar huis moeten terugkeren om het nieuws te brengen.
Aan de andere kant van de provincie zijn de Polen vanuit Ter Apel dan inmiddels op weg gegaan richting Delfzijl. In het begin lijkt het er totaal niet op dat zij en elders de Canadezen veel weerstand zullen ondervinden van de Duitsers. Slechts hier en daar bevinden zich nog geïsoleerde groepjes die weinig gevechtskracht hebben. Het zal snel veranderen.
Garmerwolde
In Garmerwolde komt de oorlog met dodelijk geweld binnenvallen. De Canadezen bestoken niet alleen de stad, maar ook dit dorp vanaf Eelderwolde met granaten. Dit om de Duitsers die nog in het dorp zijn schrik aan te jagen. Een van de granaten blijkt door een voordeur te zijn geslagen en een gezin van drie personen uit Amsterdam (op familiebezoek in Garmerwolde) te hebben gedood. Het waande zich veilig achter de deur en lag er te slapen.
Wittewierum
De Duitsers zijn inmiddels richting Appingedam vertrokken. Bij Wittewierum (het dorp ligt in een gebied dat de Duitsers onder water hebben gezet, komt het tot een schermutseling tussen enkele Canadese tanks en een groepje Duitsers dat bezig is de bruggen over het Eemskanaal op te blazen. Enkele Canadezen die per roeiboot op verkenning gaan, ontdekken dat de vijand zich inmiddels tot in Ten Post heeft teruggetrokken.