The Battle of Wagenborgen eist 23 Canadese levens
Dit is de derde aflevering in de serie 'De laatste veldslag'. Zes artikelen verschenen in 2005 in het Dagblad van het Noorden over het laatste slagveld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland: het Eems-Dollardgebied. Zwaar moest in deze streek voor de bevrijding worden gevochten Er vielen veel doden, zowel onder de Canadezen als de Duitsers. Ook waren er burgerslachtoffers te betreuren. De materiële schade was enorm.
De datum van 23 april staat vast gegrift in het geheugen van de oudere inwoners van Wagenborgen. Dit jaar [2005] precies 60 jaar geleden komt voor dit dorp de bevrijding. Dit nadat ze drie dagen onder oorlogsomstandigheden hebben moeten leven en er in en rond het dorp een zware slag werd geleverd tussen de bevrijdingstroepen en de Duitsers.
Hoe voorspoedig de opmars van de bevrijdingstroepen in de Woldstreek en Oost-Groningen aanvankelijk ook verloopt, toch komt er tegenslag. Bij Wagenborgen komen de Canadezen in de vroege morgen van 21 april hopeloos vast te zitten. Al snel worden versterkingen naar het dorp gezonden, maar de Duitse tegenstand blijkt groter dan verwacht. Een groep Canadezen raakt zelfs afgesneden en geeft zich zelfs over aan de Duitsers. In de nachtelijke uren van 21 op 22 april volgt een nieuwe geallieerde aanval. Wagenborgen wordt dan volledig het toneel van het oorlogsrumoer. Er vallen doden en er ontstaat zware schade. De burgerbevolking heeft zoveel mogelijk bescherming gezocht in een kelder of een andere veilig geachte plaats.
Niet voorbereid
De bevrijding van Wagenborgen gaat voor de Canadese bevrijders de geschiedenis in als ’The Battle of Wagenborgen’. Het zegt wellicht iets over het feit hoe hard het er in de einddagen van de oorlog aan toe ging in dit dorp, en de omgeving trouwens ook. "Wagenborgen was er niet op voorbereid een voorpost te worden van de strijd om Delfzijl. Daar was geen rekening mee gehouden,” zegt Siep Bos. Jarenlang was hij voorzitter van het Herdenkings- en en Bevrijdingscomité in Wagenborgen, onderzocht de geschiedenis van die dagen en bezocht ook Canada. Hij vermoedt moedt dat de Polen en Canadezen een onjuiste indruk moeten hebben gehad van de sterkte van de Duitsers in het dorp. Vanuit Delfzijl hebben die zich - waarschijnlijk deels ongemerkt - naar het strijdtoneel begeven om hun aandeel te leveren.
Zware tol
Op de morgen van de 23 april hebben de Canadezen het dorp nog steeds niet in handen. Sterker nog, de Duitsers lijken hen op een gegeven moment zelfs terug te slaan. In angst moeten de burgers de ontwikkelingen hebben ben afgewacht. Nieuwe versterkingen zijn nodig in Wagenborgen. Die komen vanuit Siddeburen. Langzaam maar zeker krijgen de Canadezen de overhand. In de avonduren hebben ze het dorp stevig in handen. Maar de strijd heeft zijn tol geëist. Bij en in Wagenborgen vallen onder de Canadese bevrijders 23 doden, onder de Duitsers evenveel. Het aantal gewonden aan beide zijden is vele malen hoger.