Een spiegelei voor de Canadese bevrijders
Dit is de tweede aflevering in de serie 'De laatste veldslag'. Zes artikelen verschenen in 2005 in het Dagblad van het Noorden over het laatste slagveld van de Tweede Wereldoorlog in Nederland: het Eems-Dollardgebied. Zwaar moest in deze streek voor de bevrijding worden gevochten Er vielen veel doden, zowel onder de Canadezen als de Duitsers. Ook waren er burgerslachtoffers te betreuren. De materiële schade was enorm.
Ton van Dijken (78) luidde afgelopen donderdag [2005] de klok van de toren in Harkstede. Als koster heeft hij nu eenmaal die mogelijkheid. Maar daar ging het hem niet om. Hij wilde de bevolking er voor alle zekerheid aan herinneren dat de bevrijding van het dorp precies zestig jaar geleden plaatsvond. "Die gebeurtenis herinner ik mij maar al te goed Ik zat ondergedoken bij pa en moe op zolder. Opeens riep mijn moeder: 'Kom er nu maar af. Ze zijn er.'” De dan jonge Van Dijken ziet de wonderlijkste taferelen. "De vrouw van meester Bos die met een spiegelei naar buiten loopt om dat de bevrijders aan te bieden. Terwijl die nota bene aan niets gebrek hadden. Maar ja, zo dankbaar was je dat je bevrijd was.”
Hoogezand
Ook in Hoogezand kunnen de vlaggen uit. Vanuit de richting Zuidlaren zijn de Canadezen deze gemeente binnengekomen. Er doen zich enkele schermutselingen voor. In Waterhuizen wordt een colonne Duitsers op de Woortmansdijk mansdijk beschoten. In Foxhol treft geallieerd vuur een Duitse auto. Twee inzittenden en een hond komen om het leven. Tragisch in deze gemeente is ook de dood van de jeugdige Tonnie Meijer. Hij wordt per ongeluk beschoten en sterft.
Foxhol
Willy Muntinga (66) uit Foxhol herinnert zich de bevrijding - hoe jong hij toen ook was - nog goed. Zijn vader haalde toen de radio tevoorschijn die sinds 1943 onder de vloer van hun woning in Westerbroek verborgen werd gehouden. "Mijn vader besloot pas in 1943 het ding in te leveren. Dat wil zeggen voor een deel. Alleen de houten kast ging naar de Duitsers. Opzichtig reed mijn vader er mee weg. De buren zagen hem rijden. 'Kiek, Muntengoa levert zien radio ook in.'”
Ten Boer en Ten Post
In een ander deel van de provincie verkennen de Canadezen op 19 april de situatie bij Loppersum. Tot de bevrijding komt het echter niet. Ten Post en Ten Boer zijn wel vrij (16 april). Alle Duitsers zijn gevlucht en de Canadezen huizen geruime tijd massaal in Ten Boer. Ze zijn in dit dorp onbereikbaar voor het Duitse geschut van de stellingen aan de dijk bij Nansum en Delfzijl. Ze worden ingekwartierd in de grotere huizen.
Loppersum
Op 19 april 1945 wordt de aanval op Loppersum ingezet met een hevige beschieting van het dorp. Er vallen drie burgerdoden tijdens de beschieting van de toren van de hervormde kerk, allen uit één gezin. De Canadezen beschieten de toren omdat ze veronderstellen dat de Duitsers die als uitkijkpost gebruiken. Drie boerderijen en een schuur vatten vlam tijdens de gevechtshandelingen. Veel last ondervinden de bevrijders (en ook de bevolking) van granaten die vanuit Delfzijl, Nansum en Appingedam door de Duitsers richting de vijand worden afgevuurd. Ze veroorzaken veel schade. Ze komen tot in Stedum terecht. Ook in dit dorp dienen de mensen constant op hun hoede te zijn.